♦️بسیاری از رفتارهای اقتصادی به‌ویژه سرمایهگذاری ریشه در رفتارها در طبیعت دارد. یکی از این‌گونه رفتارهای اقتصادی رفتار گلهای (Herding behavior) یا گروهی است که نشان میدهد چگونه رفتارهای انفرادی از رفتار جمعی یا رفتار کل گروه تأثیر میپذیرد. به‌بیان‌دیگر، میتوان دلیل اصلی شکلگیری رفتار گلهای را پیروی از رفتار جمع دانست (اصل تطابق فرد با جمع) که خود ریشه روان‌شناختی دارد. رفتار گلهای هم صعود دارد و هم سقوط. در بسیاری از موارد پیروی از رفتارهای گلهای، فرد وارد در یک فعالیت اقتصادی را به پرتگاه برده و درنتیجه سقوط اتفاق میافتد.
♦️رفتار گلهای بیشتر در حوزههای سرمایهگذاری و مالی ظهور پیدا میکند و در صورت رفتار، گاهی هم مطلوب تلقی می‌‌شود اما در ارتباط با بازار کارا یک چالش بزرگ محسوب می‌‌شود. برعکس، این رفتار در چارچوب اقتصاد رفتاری توجیهپذیر است زیرا بر اساس اقتصاد رفتاری، افراد منطقی عمل‌نکرده و بیشتر تحت تأثیر فضای روانی و تبلیغات برخاسته از اخبار خوب و نیز اخبار بد (برای خروج از بازار) رفتار میکنند.
♦️یکی از حوزههایی که در بسیاری از مطالعات مرتبط با رفتار گلهای به آن اشاره‌شده حوزه بازار بورس است که افراد با مشاهده افزایش قیمت سهام و یا شاخص کل تحریک‌شده و با کمترین تخصص و اطلاعات، به شکل احساسی و رگباری، ورود به آن را در دستور کار قرار میدهند و سرمایههای خُرد و کلان خود را درگیر این بازار میکنند. اگرچه در تب‌وتاب اولیه رشد قیمتها، افراد تازه‌وارد حتی با انتخاب تصادفی سهام (و عمدتاً به شکل تک سهام) ممکن است سود ببرند اما به‌تدریج با کاهش تب و تابها و پیچیده شدن انتخابها و به‌ویژه انتخاب سبدها، به بازنده بازار تبدیل میشوند. این بازار به‌شدت به اخبار بد و خوب حساس بوده و حداقل در ایران از شرایط سیاسی و نیز ساختار و وضعیت بازارهای موازی آن یعنی زمین، مسکن، طلا و ارز به‌شدت تأثیر میپذیرد.
♦️اکنون رفتار گلهای به دلیل تضعیف بازارهای موازی در اثر کرونا (تعطیلی یک‌ماهه و کنترل) به‌شدت در بازار بورس موج میزند و کافی است به‌صورت عادی یا تبانی، تعدادی از سرمایهگذاران صف یا موج مثبتی را در ارتباط با سهام یک یا چند شرکت ایجاد کنند (که میکنند). در این حالت سایر سرمایهگذاران به‌ویژه سرمایهگذاران خُرد به شکل گلهای عمل کرده، در صف خرید قرار میگیرند و اقدام به خرید سهام آن شرکتها خواهند کرد. نکته دیگری در ارتباط با وضعیت کنونی بازار بورس اهمیت دارد و باید به آن توجه کرد شرایط قرنطینه نسبی و وقت آزاد افراد است که در صورت عادی شدن شرایط کاری، تهدیدزا خواهد بود. در کنار این موارد، باید به رفتار بازارهای موازی نیز توجه کرد که بدون شک به‌زودی از این شرایط لاکپشتی خارج‌شده و مبتنی بر رفتار گلهای شتاب خواهند یافت و افزایش قیمتهای بسیار شدید را تجربه خواهند کرد که میتواند تهدید بسیار جدی برای بازار بورس و ترکیدن حبابهای ناشی از رفتار گلهای باشد زیرا رفتار گلهای یکی از عوامل اصلی شکلگیری حباب در بازار بورس است که در ایران نیز مطالعات مختلف این مسئله را مورد تأیید قرار دادهاند. مسئله بسیار با اهمیت در بازار بورس عبارت از مدیریت و کنترل رفتار گلهای توسط خود سرمایهگذاران به‌ویژه سرمایهگذاران ریسکگریز است و این‌که احساسی عمل نکنند تا دچار زیان ناشی از حباب خودساخته نشوند.
♦️نکته پایانی این‌که، در این شرایط توجه دقیق به ظرفیت بازار بورس برای رفتار گلههای بزرگ موضوع بسیار مهمی است زیرا نادیده گرفتن ظرفیت بورس، میتواند ضربه بدی را به آن وارد کند. امید این‌که با توجه به آزادسازی سهام عدالت و ایجاد زمینههای لازم برای ورود آن به بورس، افراد به دور از رفتارهای گلهای و بر اساس شناخت، دانش و اطلاعات کافی وارد بورس شوند و از انجام حرکات و اقدامات احساسی به‌شدت اجتناب نمایند تا انشاا... ورود مطمئن و با دانش داشته و به دنبال آن ماندگاری در بازار و درنهایت کسب سود در بازار و نه خروج زودهنگام ناشی از زیان.
