انجمن علمی اقتصاد دانشگاه آزاد واحد شیراز

۱۸ مطلب در تیر ۱۳۹۹ ثبت شده است

خطر رشد بی‌سابقه قیمت سهام در بورس جدی است؟  /  کامران ندری

 رشد نامتعارف بازار سرمایه باید منطقی شود و اگر منطقی نشود مشکلاتی را برای اقتصاد به وجود می‌آورد.

 ♦رشد نامتعارف و غیر منطقی بازار سرمایه در شرایطی که قیمت‌گذاری‌ها غیرواقعی بوده، تهدیدی برای اقتصاد است.

 ♦ رشد غیرمنطقی بازار سرمایه می‌تواند منجر به افزایش نقدینگی و تورم شود.

 ♦ آثار منفی این ابزار‌ها در میان مدت و بلندمدت ظهور خواهد کرد، در شرایطی که دیگر امکان جبران وجود ندارد.

 ♦نقدینگی که اکنون موجود است دو قسم است؛ نقدینگی که بانک مرکزی ایجاد می‌کند و قسم دیگر از طریق بانک‌ها خلق می‌شود.

 ♦ بانک‌ها روزانه وقتی تسهیلات می‌دهند و حساب سپرده پول شما را شارژ می‌کنند خلق نقدینگی می‌کنند. در تسویه بین بانکی و معادلات بانکی هم بانک مرکزی مجبور است خلق سپرده را مدیریت کند و همین عامل ایجاد نقدینگی است.

 ♦ سهامی که رد و بدل می‌شود به عنوان دارایی مالی نقدینگی محسوب می‌شود و این شکل جدیدی از نقدینگی است.

 ♦ندری با بیان اینکه کسری بودجه دولت عامل افزایش پایه پولی و نقدینگی است، افزود: راهکار جبران کسری بودجه دولت انتشار اوراق است.

 ♦ قیمت اوراق باید منطقی باشد تا مردم عادی اوراق را بخرند؛ اما، چون اینگونه نیست بانک‌ها اقدام به خرید اوراق می‌کنند. دولت وقتی نسبت به فروش اوراق دولتی اقدام و بانک‌ها هم این اوراق را خریداری می‌کنند؛ این روند به معنای خلق پول است چرا که بانک‌ها هر دارایی را که خریداری کنند به نوعی خلق پول انجام داده‌اند.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی

💢نقدینگی از خلق پول بانک مرکزی ایجاد می‌شود/تیمور رحمانی

                                                               💢نقدینگی از خلق پول بانک مرکزی ایجاد می‌شود.

🔹وی با بیان اینکه کسری بودجه نقش کلیدی در افزایش نقدینگی دارد، افزود: با جبران کسری بودجه، پایه پولی افزایش می‌یابد و در نتیجه نقدینگی افزایش پیدا می‌کند.

 🔹وی افزود: با کمبود منابع بانکی، بانک‌ها مجبورند به سمت بانک مرکزی بروند و کمبود خود را از بانک مرکزی تامین کنند که همین عاملی برای افزایش نقدینگی است.

 🔹رحمانی افزود: وقتی بخواهیم منابع مالی قابل توجه از طریق اوراق به دست بیاید دولت باید کمی قیمت اوراق را بالاتر بگیرد تا مردم به تهیه اوراق تشویق شوند.

 🔹وی افزود: انتشار اوراق و فروش املاک دولتی می‌تواند به کنترل نقدینگی کمک کند.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی

راه‌حلی برای مشکلات اقتصادی نیست یا اصلا صحبت راه‌حل هم نیست؟/محمد طبیبیان

 

🔴چنین روال شده که مسائل اقتصادی کشور ما توسط دولت‌ها در سطحی‌ترین حالت خود مورد توجه قرار می‌گیرد و متاسفانه در بسیاری از شبکه‌های اجتماعی و محافل فکری هم در همان سطح مورد توجه و بحث باقی می‌ماند. از جمله: مشکل ارز به دلیل دلال‌های خیابانی است، مشکل مسکن در دلالی ملک ریشه دارد، کمبود کالا کار محتکران است، افزایش قیمت طلا کار بورس‌بازان است، افزایش قیمت سهام از برکات دولت است اما فرو ریختن آن معلوم نیست کار چه کسانی است، ضعف تولید تقصیر قاچاق کالا است ، بیکاری به دلیل نرفتن نقدینگی به سمت تولید است، افزایش طلاق و کاهش ازدواج تقصیر کانال  های ماهواره ای است...و البته همه تقصیرها متوجه لیبرال‌ها و نئولیبرالیسم است!

🔴راه‌حل‌های اتخاذ شده بر مبنای این برداشت‌ها هم تنبیهی، تحکمی، اداری و احیانا پاشیدن پول است که معمولا در بلند‌مدت در جهت تشدید مشکلات عمل کرده است. این روزها قیمت ارز و طلا و ملک مجدداً افزایش یافته و پدیده‌های جدیدی مثل اجاره پشت بام ظاهر شده و باز خبری از راه حل اصولی نیست، صحبت آن هم نیست.

🔴اگر عمیق‌تر نگاه کنیم، در واقع این مشکلات معلول یک اقتصاد غیر کار‌کردی است، همه این‌ها نماد کاهش تولید ملی، مشکلات تجارت داخلی و خارجی، تخصیص ناکارآمد منابع دولتی، سردرگمی فعالان اقتصادی، افزایش فقر و همراه با آن افزایش نقدینگی است.

🔴اقتصادهای حکومتی در اینگونه شرایط دانسته یا نادانسته فرصت‌های ناب برای رانت‌خوار‌ها فراهم می‌کنند که توزیع ثروت را به شدت به زیان عموم به هم می‌زند. خانه‌های صد میلیارد تومانی و پشت بام خوابی دو روی یک سکه هستند. افزایش قیمت دلار طرف دیگر مسئله‌ای است که یک وجه آن افزایش شدید نقدینگی، کاهش تولید و تجارت و روابط خارجی بحرانی است.

🔴به همین نحو مسئله مسکن مربوط به مهاجرت به شهرهای بزرگ به دلیل رکود بیشتر معاش در مناطق مختلف کشور است که ده ها سال ادامه داشته است. از قبل از انقلاب هم دولت‌ها  اقداماتی از این دست را از کاتالوگ بیرون آورده‌اند: توزیع زمین، توزیع اعتبار ارزان، خانه‌سازی دولتی، خانه‌سازی تعاونی، خانه سازمانی ، کنترل معاملات، کنترل اجاره بها و غیره.

🔴می‌بینیم که بهترین زمین‌های کشاورزی و باغات اطراف شهرهای بزرگ به زیر ساخت و ساز رفته و مشکل بر سر جای خود برقرار است. وجه دیگر مسئله مسکن، نبودن دارایی‌های معتبر برای خانوارها است. ملک بهترین سپر در برابر تورم بوده و مردم بعضا برای محافظت از سرمایه خود (و نه به دلیل نیاز مسکونی) مستغلات خریداری می‌کنند. یعنی نوعی توزیع غیربهینه پورتفوی خانوار‌ها و توزیع غیربهینه موجودی فضای مسکونی در جریان بوده است

🔴یک اقدام که در سال های اخیر پیگیری شده به خیال حل برخی معضلات، ایجاد انواع محدودیت و مشکلات بر سر معاملات است که هزینه معامله را افزایش داده است و خود اقدامی زیانبار به حساب می آید، دیگر کاهش استفاده و امکان نقل و انتقال پول که هیچکدام تاثیر مثبت به همراه نداشته از جمله وقتی نهاد پولی، رواج پول رایج را با ترفند های اداری محدود می کند خود نا خواسته در صدد کاهش اعتبار پول کشور بر آمده است.

 🔴تا وقتی درآمد نفت بود از ده ها سال قبل از انقلاب دولت‌ها بر روی مشکلات ارز پاشیدند و بذر مشکلات را زیر سطح رویاندند، حالا جوجه‌ها برای تخم‌گذاری بر‌گشته‌اند. اینجانب برای جناب آقای روحانی احساس همدردی دارم که همه مشکلات متوجه دولت ایشان شده، انصافا برای بسیاری از موارد هم کاری از دست دولت ساخته نیست. اما وقوع این حوادث را از ابتدا افراد متعددی پیش‌بینی کردند و هشدار دادند.

🔴شاید اگر تیم اقتصای قوی تری در میان بود ابعاد مشکلات کمتر بود، به نظر من در دولت جناب آقای مهندس موسوی هم مشکلات مشابهی موجود بود و شیوه‌هایی برای به حداقل رساندن ضربات اقتصادی، تدبیر می‌شد از جمله تدبیر برای محافظت از شیرازه امور مالی. در آن تجربه هم دکتر بانکی، آقای روغنی زنجانی و دکتر نیلی تجربه فراوان داشتند از دونفر نامبرده استفاده نشد و به یک نفر هم ظاهرا گوش فراداده نشد. اکنون دوره جدید قانون گذاری هم شروع شده، تماشایی خواهد بود.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی

لزوم تغییر نرخ سود سپرده های بانکی و اوراق بدهی

اقتصاد ایران طی چهار دهه اخیر سه شوک بزرگ ارزی را تجربه کرده که در هر کدام نرخ ارز در بازار آزاد تقریبا سه برابر شده است شوک نخست در سالهای ۷۱ تا ۷۴ به دنبال سیاستهای تعدیل اقتصادی و آزادسازی نرخ ارز رخ داد شوک دوم در سالهای ۹۰ و ۹۱ به دنبال تحریمهای شورای امنیت و شوک سوم در سال ۱۳۹۷ به دنبال خروج آمریکا از برجام. طی روزهای اخیر هم نرخ ارز به دلیل رشدنقدینگی در درجه اول به دلیل سیاست انبساطی ناشی از کاهش نرخ ذخیره قانونی از ۱۱ به حدود ۷ درصد برای تامین مالی کرونا، تریگر تشدید تحریمها و‌ محدودیت های تجاری کرونا، رقم های جدید و بی سابقه ای را تجربه می کند و می رود که ضربه دیگری بر پیکر نحیف اقتصاد ایران فرود آید. شاید بتوان شوک اخیر را ادامه شوک سال ۹۷ دانست با بررسی دلایل پیدایش و تداوم این شوک ها چند نکته قابل تامل است:

🔺 در ابتدای هر سه شوک نسبت پول به نقدینگی بیشتر شده و در واقع تغییر جهت داده و از پایین خط روند نزولی به بالای آن رفته و در واقع نقدینگی سیالتر شده است.

🔺سیاستگذار در شوکهای سال ۷۲ و ۹۱برای کنترل اجزای نقدینگی و نرخ ارز نسبت به افزایش نرخ سود سپرده های بانکی اقدام نموده لکن در شوک سال ۹۷ از این ابزار استفاده نشده است

🔺طی هر سه شوک ارزی رشد اقتصادی کمتر از روند بلند مدت بوده و اقتصاد پس از شوک ارزی تورم بالایی را تجربه کرده است

🔹 می دانیم نرخ بهره حقیقی کسر نرخ بهره اسمی از تورم می باشد که در دو سال اخیر منفی بوده است و نرخ بهره تعادلی اقتصاد با تورم ۳۵ درصدی و نرخ رشد اقتصادی منفی و حتی با نرخ رشد اقتصادی بلند مدت ۴ درصدی فراتر از ۱۵ درصد است اما چرا سیاستگذار همانند شوکهای ارزی پیشین نسبت به افزایش نرخ سود اقدام نمی کند؟

دلیل نخست این است که بانک مرکزی نمی خواهد با افزایش نرخ سود به ناترازی ترازنامه بانکها دامن بزند شاید بیش از ۵۰درصد دارایی های بانکها منجمدند: بدهی دولت و شرکتهای دولتی، مطالبات غیرجاری و سایر دارایی های با نقدشوندگی پایین از جمله این دارایی ها هستند که بانکها برپایه آن سودهای موهوم شناسایی و به سپرده گذاران و سهامداران پرداخت می کنند و اتفاقا بانک مرکزی می خواهد ضمن تعریف دالان نرخ سود از طریق بازار بین بانکی و بازار بدهی که فعلا عمق چندانی ندارد، نسبت به کاهش نرخ سود و بهبود کیفیت ترازنامه بانکها و کنترل نقدینگی اقدام کند.

دلیل دوم این است که اگرچه افزایش نرخ سود منجر به تقویت پول ملی و کاهش بازده بازارهای موازی مانند طلا و ارز و بورس می شود اما ریزش بورسی که بیش از اندازه باد شده تبعاتی خواهد داشت، درآمد دولت از معاملات بورس و فروش شرکتها کاهش خواهد یافت و انبوهی از  سهامداران تازه وارد در ته هرم زیان خواهند کرد اما این چرخه معیوب اگر در خدمت تولید نباشد بالاخره جایی باید متوقف شود مضافا بر اینکه تقویت بازار سرمایه صرفا شامل بورس نیست و دولت می تواند نسبت به تقویت بازار بدهی و ابزار مشتقه و فروش دارایی های خود در آنجا اقدام کند

مشکلات ناترازی بانکها قبلا هم بوده و سود سپرده تا ۲۴ درصد و نرخ ذخیره قانونی تا ۲۷ درصد هم تجربه شده است چگونه می شود که بانکها را در مرز ورشکستگی می نامیم اما سهام آنها در بورس چند ده برابر شود؟

حال که به دلیل فشارهای سنگین، تراز پرداختها(هم حساب سرمایه و هم جاری) منفی شده و قدرت سیاستگذار در سمت عرضه ارز کاهش یافته، حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی به عنوان اقدام سمت عرضه و کنترل موقت سمت تقاضا با تغییر سیالیت نقدینگی از طریق افزایش نرخ سود سپرده های بلندمدت( برای نمونه سه ساله و پنجساله با نرخ ۱۸ تا ۲۰ درصد) و افزایش نرخ سود اوراق بدهی از جمله راهکارهای پیش رو برای نجات ریال است.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی

سالی که نکوست از بهارش پیداست/جمال رزاقی

بهار سال ۹۹ را نقطه عطف شروع انواع تلاطم و نوسانات کم سابقه در بازارها می توان نام گذاری کرد. از بازدهی بالای بازار سهام گرفته تا رشد بی سابقه قیمت انواع ارزهای خارجی! عدم اطمینان به شرایط اقتصادی و کم شدن ارزش واقعی پول ملی، هراسی را در مردم ایجاد نمود که با نگهداری دارایی ها به صورت ریالی ارزش آنها روز به روز کاهش می یابد، بنابراین پول نقد و سپرده های بانکی روانه بازار ارز و سکه شد و با افزایش تقاضا، بر قیمت ها افزوده شد.

شرایط دولت نیز دارای فراز و نشیب و بسیار نامساعد است. حجم بالای بدهی به بانک مرکزی وکسری شدید بودجه به دلیل سقوط کم سابقه درآمدهای نفتی از ۱۰۰ میلیارد دلار به ۸ میلیارد دلار در سال ۹۸، امکان عرضه ارز در بازار و تعدیل قیمت ها را به شدت کاهش داده است. این نوسانات شرایط را به گونه ای رقم زده که نمی توان پیش بینی نمود که آیا قیمت ها مجدد افزایش می یابد و یا همین مرز قیمت را حفظ خواهد کرد. خسارات ناشی از شیوع ویروس کرونا در جهان و عدم توانایی سرمایه گذار در پیش بینی بازارهای مالی، آنها را به سمت بازار طلا سوق داده است. آنها معتقدند که تداوم ویروس کرونا منجر به دخالت بانک های مرکزی جهان در اقتصاد خواهد شد در نتیجه آن قیمت طلا افزایش خواهد یافت. در هفته گذشته قیمت اونس طلا روند افزایشی داشته و در اواسط هفته قیمت ۱۷۶۹ دلار را به ثبت رساند. کارشناسان معتقدند که در صورت تداوم سیاست‌های حمایتی و انبساطی بانک‌های مرکزی طلا می‌تواند در هفته‌های آتی به سمت مرز ۱۸۰۰ دلاری حرکت کند. با توجه به اینکه قیمت طلا و سکه در کشور از قیمت های بین المللی تبعیت می کنند، بنابراین انتظار این است که قیمت سکه نیز در هفته های آتی همچنان افزایش یابد. تداوم رشد نقدینگی و تشدید انتظارات تورمی و در نتیجه کاهش امید به آینده اقتصادی کشور افزایش تقاضا در انواع بازارها از جمله بازار دلار و سکه را به دنبال داشته است.

در هفته گذشته سکه تا روز سه شنبه با میانگین نرخ رشد ۳.۶ درصد به قیمت ۸۷۲۰ هزار تومان رسید. در آخرین روز هفته با کاهش ۳.۶ درصدی به ۸۴۰۰ تومان رسید. در بهار امسال روند تغییرات قیمت سکه به شدت به تبعیت از قیمت دلار بوده و تبع آن هر دو نیز از اونس جهانی و نرخ حواله درهم نیز پیروی کرده اند. دلار در هفته گذشته توانست رکوددار قیمت در تاریخ کشور شود و در اوایل هفته با رشد قابل توجه ۶۵۰ تومانی، به قیمت ۱۹ هزار و ۷۰۰ تومان رسید. کاهش سطح تقاضای مصرفی اقتصاد داخلی کشور به دلیل کاهش قدرت خرید مردم و افزایش نگرانی ها در خصوص تداوم شیوع کرونا و نیاز به حفظ نقدینگی برای دوران احتمالی قرنطینه مجدد، با ورود افراد بیشتر به بازار ارز و افزایش تقاضا، قیمت را افزایش داده است. در اواخر هفته اما دلار با کاهش ۴ درصدی به عدد ۱۹۵۰۰ رسید. برخی فعالان برگشت دلار از مرز ۲۰ هزار تومانی را سیگنالی از تغییر مسیر بازار می­دانند و معتقدند در روزهای آتی فعالیت بازارساز در بازار افزایش خواهد یافت.

بازار بورس همچنان رو به جلو در حال حرکت است و در پنج روز معاملاتی هفته گذشته بازده هفتگی ۱۵.۴ درصد را به ثبت رسانده است( عدد ۱۴۱۹۴۵۳) که بیشترین رشد هفتگی شاخص در دو ماه اخیر بوده است. در مجموع شاخص کل بورس در سه ماه ابتدایی سال نزدیک به ۱۴۸ درصد رشد کرد. همانطور که گفته شد افزایش بدهی دولت به بانک مرکزی و به تبع آن افزایش پایه پولی، نقدینگی را وارد بازارهای مالی نموده است. این موضوع با توجه به افزایش تورمی درآمد شرکت‌ها و منفی شدن نرخ‌های سود واقعی (سود اسمی منهای تورم)، انتظارات معامله گران را به افزایش بازدهی بازار بورس افزایش می دهد.

قیمت نفت بر خلاف سایر بازارها الگوی قیمتی نامشخصی دارد و به شدت وابسته بر مناسبات تجاری بین المللی و البته تاثیرگذاری ویروس کروناست. اختلافات میان چین و آمریکا و افزایش تعداد مبتلایان و قربانیان ویروس کرونا در آمریکا که احتمال می رود با گسترش موج دوم آن این تعداد نیز افزایش یابد، بر قیمت آتی نفت اثرگذار خواهد بود. هفته گذشته، قیمت نفت برنت و نفت خام آمریکا پس از پنج روز متوالی رشد ملایم، در اواخر هفته با کاهش قیمت مواجه شدند. نفت خام آمریکا و نفت برنت به ترتیب با کاهش ۰.۱۳ و ۰.۴۴ درصدی نسبت به اول هفته مواجه شدند.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی

آسیب سرمایه از نوسانات/آلبرت بغزیان

منظور از تشکیل سرمایه ثابت همان سرمایه‌گذاری است، ولی این اصطلاح در ادبیات اقتصادی و حساب‌های ملی به تشکیل سرمایه معروف است. وقتی می‌گوییم ناخالص یعنی همین امروز یا امسال چه میزان سرمایه‌گذاری در کشور انجام شده. عدد خالص این شاخص زمانی به دست می‌آید که استهلاک از آن کسر شود، بنابراین ماهیت سرمایه‌گذاری این است که یا انجام می‌شود یا خیر یا صفر است یا مثبت. ولی وقتی که استهلاک از آن کم شود‌، سرمایه‌گذاری خالص یا تشکیل سرمایه ثابت خالص می‌تواند منفی باشد. هر ماشین‌آلات یا ساختمانی تعمیراتی دارد که به آن «جبران استهلاک» می‌گویند. اگر هزینه‌ای که برای استهلاک می‌شود بیشتر از ارزش سرمایه‌گذاری انجام شده در کشور باشد...

شاخص تشکیل سرمایه ثابت خالص، منفی می‌شود. یعنی سرمایه‌ای جایگزین نشده که به معنای تعمیر نشدن یا عدم جبران استهلاک است. در این روند، ماشین‌آلات یا ساختمان فرسوده می‌شود. منفی شدن تشکیل سرمایه ثابت خالص نیز به دلیل افزایش هزینه‌های استهلاک در طول یک سال است، به‌گونه‌ای که این هزینه‌ها جبران استهلاک سرمایه‌گذاری‌ها را نکرده است. مدعای مستهلک شدن سرمایه‌گذاری ثابت در بدتر شدن وضعیت آسفالت جاده‌ها یا از کار افتادن دستگاه‌های کارخانه‌ها به دلیل استهلاک است. تورم باعث می‌شود که هزینه تعمیرات بالاتر رود و جبران استهلاک با سرمایه‌گذاری بیشتر مقدور نباشد. معمولا سرمایه‌گذاری با تورم، گران‌تر تمام می‌شود و باید هزینه بیشتری برای تعمیرات ماشین‌آلات یا

به صورت کلی در تمام سرمایه‌های ثابت (فولاد و ذوب‌آهن) انجام شود. نکته بعدی که باید به آن اشاره کرد، تاثیر ثبات و نوسان در اقتصاد و شرایط اجتماعی بر تشکیل سرمایه ثابت است. وقتی سرمایه‌گذار ببیند سود بیشتری در کوتاه‌مدت نصیبش می‌شود، عمده سرمایه خود را به سمت نگهداری مواد اولیه یا خرید و فروش ماشین‌آلات دست‌دوم یا دست چندم می‌برد. سرمایه‌گذاری به سرمایه تبدیل نمی‌شود یا جبران استهلاک نمی‌شود و به سمت فعالیت‌های زودبازده می‌رود. در شرایط بی‌ثباتی، سرمایه‌گذاری لطمه می‌بیند، بنابراین خالص سرمایه ثابت منفی می‌شود.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی

چرا اجاره در شهرهای بی‌رونق به نسبت گران‌تر است؟/حامد قدوسی

نسبت «قیمت به اجاره» بین شهرهای مختلف بسیار متفاوت است و در محدوده بزرگی بین «۳» تا «۱۰۰» نوسان می‌کند (که برای یک نسبت اقتصادی خیلی محدوده بزرگی است. در یک شهر با اجاره ۳ سال خانه می‌توان کل خانه را خرید و در شهر دیگری با اجاره ۱۰۰ سال!)

جواب اصولی قضیه این است: بازده کل سرمایه‌گذاری مسکن در شهرهای مختلف باید نهایتا یک‌سان باشد (پس از محاسبه صرفه ریسک). منتها بازده کل خودش از دو جزء تشکیل می‌شود: اجاره + رشد قیمت

حالا همین عینک را برداریم و دو شهر مختلف را نگاه کنیم:

۱) شهر اول می‌تواند یک شهر صاف در وسط آمریکا باشد. قبلا توضیح دادیم که چون عرضه زمین در این شهرها بدون محدودیت است (مثلا یک زمین نیم هکتاری را می‌شود با ۲۰ هزار دلار خرید!!)، اساسا قیمت خانه در طول زمان رشد خاصی نداشته است. یک خانه صد هزار دلاری بیش از ۳-۴ دهه است که همان قیمت را دارد.خب در چنین شهری صاحب مسکن بازدهی از رشد قیمت یا به اصطلاح Capital Gain ندارد و باید همه بازدهی را از محل اجاره به دست بیاورد. پس در تعادل اجاره باید خیلی بالا باشد که بازده مناسب به صاحب مسکن بدهد.

۲) شهر دوم، شهری پررونق ولی با زمین محدود (تهران، نیویورک، دوبی، هنگ‌کنگ، شانگهای، بمبی، بوستون، ...). در این شهرها به خاطر رشد تقاضا و ثابت بودن عرضه زمین، قیمت مسکن در چند دهه قبل مرتب بالا رفته است. در نتیجه کسی که در مسکن سرمایه‌گذاری می‌کند، از محل رشد قیمت نفع می‌برد و در تعادل حتی با اجاره اندک هم حاضر به سرمایه‌گذاری است.

پس جمع‌بندی تا الان: جمع کل بازده «قیمت» + بازده «اجاره» در شهرهای مختلف کمابیش مثل هم است. منتها وقتی در شهری رشد قیمت بالا باشد، عنصر «اجاره به قیمت» می‌تواند پایین باشد. در مقابل وقتی در شهری رشد قیمت وجود ندارد، «اجاره به قیمت» باید بالا باشد تا بازدهی مناسب به سرمایه‌گذار بدهد.

حالا این وسط ریزه‌کاری‌های دیگری هم هست: مثلا در شهرهای صاف که زمین و خانه خالی زیاد است، مدت زمان خالی بودن خانه برای یافتن مشتری بعدی هم بالا است و در تعادل این هم جزو هزینه‌هایی است که باید در اجاره منعکس شود. در شهرهای پررونق خانه‌ها یک روز هم خالی نمی‌مانند و نیازی به جبران در اجاره نیست.

موضوع دیگر، منفعت داشتن مسکن به عنوان «وثیقه» برای وام‌های تجاری و الخ است. در شهرهایی که مسکن گران است، ارزش وثیقه‌ای مسکن هم بالاتر است (چیزی شبیه یک اختیار نهفته) و خود این مثل یک بازده ضمنی (Implicit Dividend) برای صاحب مسکن عمل می‌کند. هر قدر این بازده‌‌های ضمنی بیش‌تر باشد، در تعادل نسبت اجاره به قیمت می‌تواند پایین‌تر برود.

در این بین یک اتفاق جدید و مهم هم افتاده است که می‌تواند در تحلیل‌های بعدی مد نظر قرار بگیرد: ظهور فناوری اجاره موقت منزل (کامل یا جزیی) از طریق سایت‌هایی مثل Airbnb یک بازده اضافه‌تر هم ایجاد کرده که طبعا در شهرهای گران و پررونق بیش‌تر است.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی

شکاف ۷ برابری ۳ بازار

بار دیگر رکوردی جدید در کارنامه تاریخی بازار سهام ثبت شد و ارزش معاملات خرد روز یکشنبه در دو بازار بورس و فرابورس از ۲۶ هزار میلیارد تومان فراتر رفت. به این ترتیب مجموع ارزش مبادلات بازار سهام در ۱۰۰ روز نخست سال ۹۹ به حدود ۸۲۵ هزار میلیارد تومان رسید تا بورس با فاصله ۷ برابری از رقبای خود یعنی ارز و مسکن جذاب‌ترین مقصد پول‌های سرگردان باشد. ضمن آنکه بورس تهران به تنهایی از ابتدای سال بازده ۱۹۱ درصدی نصیب معامله‌گران خود کرده است. در حال حاضر ضریب نفوذ بازار سهام در جامعه آن‌چنان تقویت شده است که روزبه‌روز شاهد افزایش جریان نقدینگی ورودی به بازار سهام هستیم. در این هجوم نقدینگی شاخص سهام روز گذشته مرز روانی یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد را نیز لمس کرد. شرایطی که تقابل جدی عرضه و تقاضا را به دنبال داشت. معامله‌گران حقیقی اما بیشترین سهم از پول‌های ورودی به بورس تهران را دارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد بازیگران خرد در سال جاری خالص خریدی بالغ بر ۳۶ هزار میلیارد تومان ثبت کرده و از این منظر سهمی ۷۸ درصدی از کل خرید سهام را به خود اختصاص داده‌اند.

بورس با فاصله‌ای ۷ برابری نسبت به بازارهای ارز و مسکن جذاب‌ترین بازار برای سرمایه‌گذاران در ۱۰۰ روز نخست امسال بوده است. محاسبات نشان می‌دهد در حالی که از اول امسال مجموع ارزش مبادلات انجام شده در بازارهای عمده مبادلات ارز و مسکن به ۱۲۵ هزار میلیارد تومان رسیده؛ بورس به تنهایی ۸۲۵ هزار میلیارد تومان ارزش معاملات سهام را به ثبت رسانده  است. در این میان روز گذشته با دادوستد بیش از یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلاری، رکورد جدید در کارنامه تاریخی بازار سهام ثبت شد. نهمین صعود متوالی شاخص کل بورس تهران در حالی رقم خورد که شاخص کل هم‌وزن پس از رالی ۱۷ روزه در مسیر صعودی، تن به اصلاح داد. دیروز پس از لمس مرز روانی یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد، موجی از شناسایی سود در کلیت بازار فعال و سبب شد تا قیمت سهام برخی از بنگاه‌های بورسی تا کف مجاز روزانه نیز افول کند. این مهم اما سبب افزایش جذابیت قیمت‌ها به ویژه در میان بزرگان بازار شد. این تقابل جدی میان عرضه و تقاضا اما رکوردی جدید برای ارزش معاملات خرد سهام به ارمغان آورد تا این متغیر در مجموع بورس و فرابورس از ۲۶هزار میلیارد تومان فراتر رود که در نیم قرن تاریخ تالار شیشه‌‌ای نمی‌توان نظیری برای آن یافت. در این میان بررسی‌ها حکایت از صدرنشینی بازار سهام در جذب نقدینگی از دیگر رقبای خود دارد.

بورس؛ صدرنشین بلامنازع بازارها

در حال حاضر بازار سهام نه تنها بیشترین بازدهی را در میان رقبای خود در بازارهای سرمایه‌گذاری در اختیار گرفته است که نگاهی به ارزش دادوستدها در سه بازار دلار، مسکن و سهام حکایت از تفاوت فاحش ارقام بازار سهام نسبت به دیگر بازارها است. بررسی‌ها از ارزش معاملات بورس و فرابورس در سه ماه نخست سال ۹۹ حکایت از جابه‌جایی ۸۲۴ هزار و ۶۳۷ میلیارد تومان نقدینگی تنها در سهام دارد. این در حالی است که طی همین دوره، بر اساس گزارش‌های دریافتی از سامانه نیما، معادل ۳/ ۳ میلیارد یورو (معادل ۵۹ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان) در سامانه نیما ارز فروخته شده است. در بازار مسکن نیز برآورد‌ها حکایت از دادوستد حدود ۶۵ هزار میلیارد تومان در بهار۹۹ دارد. به این ترتیب بازار سهام با اختلاف در صدر جذب نقدینگی میان بازارهای سرمایه‌گذاری ایستاده است و در این شرایط بازده اعجاب‌انگیزی نصیب معامله‌گران خود کرده است.

واکنش معامله‌گران به مرز روانی جدید

تداوم ورود نقدینگی به بازار سهام که این روزها بیشتر به هجوم پول تبدیل شده است در همان دقایق ابتدایی معاملات سبب شد تا شاخص کل مرز یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد را لمس کند. این وضعیت اما داوم چندانی نداشت و واکنش همیشگی معامله‌گران به اعداد رند سبب تشدید عمومی فشار عرضه در بازار شد. در این شرایط قیمت بسیاری از سهام از محدوده مثبت عقب نشستند و حتی برخی تا کف‌های مجاز روزانه سقوط کردند. در مجموع طی معاملات روز یکشنبه شاهد نوسان بالای قیمت‌ها در کلیت بازار سهام (بورس، فرابورس و بازار پایه) بودیم. در این شرایط از ۵۵۸ نماد معامله شده در سه بازار مذکور، ۲۲ درصد سهام نوسان قیمت بالاتر از ۱۰ درصد را تجربه کردند. به عبارتی از صف خرید به صف فروش یا بالعکس نوسان داشتند. در این میان ۶۱ درصد سهم‌ها نیز با نوسان بالاتر از ۵ درصد همراه شدند که در نوع خود جالب بود و از تقابل سنگین عرضه و تقاضا حکایت داشت.

رکوردی جدید در جدال عرضه و تقاضا

 معاملات روز یکشنبه بورس تهران هر چند با رشد ۷۵/ ۱ درصدی شاخص کل همراه شد اما شاخص کل هم وزن که نشانی از اثرگذاری یکسان نمادها دارد، با افت ۳/ ۰ درصدی مواجه شد. به این ترتیب پس از رالی ۱۷ روزه شاخص هم‌وزن در مسیر صعودی این نماگر عقب‌نشینی کرد. در این روز در مقابل رشد قیمت در ۴۴ درصد از سهام فعال بورسی و فرابورسی، ۵۶ درصد از شرکت‌ها با افت قیمت مواجه شدند. با این حال ثبت رشد دسته‌جمعی در گروه‌های بزرگ بازار شامل کالایی‌ها و دو گروه بانک و خودرو بازوی کمکی رشد شاخص کل بازار شد. جایی که شاخص ۳۰ شرکت بزرگ بازار نیز رشدی معادل ۶/ ۲ درصد را تجربه کرد. به جرات می‌توان اذعان کرد از اوایل اردیبهشت‌ماه سبقت بزرگان در رشد قیمت به روند غالب بازار سهام تبدیل شده است. جایی که بازده شاخص ۳۰ شرکت بزرگ از ابتدای سال تاکنون از ۲۵۶ درصد فراتر رفت اما شاخص هم‌وزن به رشد ۱۴۸ درصدی بسنده کرد. چندی پیش در گزارشی تحت عنوان «رالی بزرگان بورس در سوپرکانال» این موضوع را مورد بررسی قرار دادیم. در حال حاضر به نظر می‌رسد واگذاری باقی‌مانده سهام دولت در بورس در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) و تصور عمومی مبنی بر تداوم حمایت‌های دولت از این بازار سبب شده تا معامله‌گران تمایل بیشتری به سهامداری در گروه‌هایی داشته باشند که در پرتفوی صندوق‌های مزبور قرار می‌گیرند. علاوه بر این تغییر قوانین مربوط به حجم مبنا لنگر سنگین قیمت کوچک‌ترهای بازار شده است. ضمن آنکه عموم سرمایه‌گذاران معتقدند پس از رالی پرشتاب قیمت سهام کوچک‌تر بازار در سال ۹۸، اینک نوبت به بزرگان کالایی رسیده است. از این رو از ابتدای اردیبهشت تاکنون این سهام باارزش بازار بالا بودند که در کانون توجه بورس‌بازان قرار گرفتند.

حقیقی‌ها در میدان ماندند

در روزی که شاخص کل بورس تهران با رشد ۷۵/ ۱ درصدی همراه شد، معامله‌گران حقیقی جایگاه خود در زمین خرید را حفظ کردند. به این ترتیب طی معاملات روز یکشنبه بورس تهران، در مجموع ۷۴۵ میلیارد و ۴۶۰ میلیون سهم به ارزش ۳۶۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد بازار افزوده شد. در این میان بیشترین خالص خرید حقیقی در سهام زیرمجموعه گروه فرآورده‌های نفتی به میزان ۲۷۵ میلیارد و ۲۸۰ میلیون تومان ثبت شد. در این گروه نماد معاملاتی دو پالایشگاه تهران و اصفهان بیشترین توجه معامله‌گران خرد را به خود جلب کردند. «شتران» دیروز شاهد جابه‌جایی ۱۸۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی بود. این روند در «شپنا» نیز با جابه‌جایی ۱۲۲ میلیارد تومانی به سمت پرتفوی سهامداران خود همراه شد. صنعت فلزات اساسی از دیگر گروه‌هایی بود که معاملات روز یکشنبه را با اقبال بازیگران حقیقی به پایان رساند. در این گروه دیروز شاهد جابه‌جایی ۱۸۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی بودیم. «فولاد» و «فملی» صدرنشین بیشترین خالص خرید حقیقی در این گروه شدند و به ترتیب جابه‌جایی ۱۴۰ و ۱۰۲ میلیارد تومانی از پرتفوی حقوقی به سبد سهام معامله‌گران خرد بازار را تجربه کردند. در آنسوی بازار اما بیشترین خالص فروش حقیقی‌ها در زیرمجموعه‌های گروه مواد و محصولات دارویی ثبت شد. در این گروه دیروز شاهد حمایت ۱۳۰ میلیارد و ۲۸۰ میلیون تومانی سهامداران عمده بودیم. بانکی‌ها نیز روز یکشنبه با جابه‌جایی ۷۰ میلیارد و ۶۵۰ میلیون تومانی در مسیر حقیقی به حقوقی مواجه شدند. در این گروه هرچند بانک ملت با خالص خرید حقیقی ۱۸۵ میلیارد تومانی همراه شد اما در سهام بانک پاسارگاد بیشترین فشار فروش سهامداران خرد به میزان ۱۰۹ میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومان مشاهده شد.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی