انجمن علمی اقتصاد دانشگاه آزاد واحد شیراز

۳۱۶ مطلب با موضوع «اقتصاد ایران» ثبت شده است

سالی که نکوست از بهارش پیداست/جمال رزاقی

بهار سال ۹۹ را نقطه عطف شروع انواع تلاطم و نوسانات کم سابقه در بازارها می توان نام گذاری کرد. از بازدهی بالای بازار سهام گرفته تا رشد بی سابقه قیمت انواع ارزهای خارجی! عدم اطمینان به شرایط اقتصادی و کم شدن ارزش واقعی پول ملی، هراسی را در مردم ایجاد نمود که با نگهداری دارایی ها به صورت ریالی ارزش آنها روز به روز کاهش می یابد، بنابراین پول نقد و سپرده های بانکی روانه بازار ارز و سکه شد و با افزایش تقاضا، بر قیمت ها افزوده شد.

شرایط دولت نیز دارای فراز و نشیب و بسیار نامساعد است. حجم بالای بدهی به بانک مرکزی وکسری شدید بودجه به دلیل سقوط کم سابقه درآمدهای نفتی از ۱۰۰ میلیارد دلار به ۸ میلیارد دلار در سال ۹۸، امکان عرضه ارز در بازار و تعدیل قیمت ها را به شدت کاهش داده است. این نوسانات شرایط را به گونه ای رقم زده که نمی توان پیش بینی نمود که آیا قیمت ها مجدد افزایش می یابد و یا همین مرز قیمت را حفظ خواهد کرد. خسارات ناشی از شیوع ویروس کرونا در جهان و عدم توانایی سرمایه گذار در پیش بینی بازارهای مالی، آنها را به سمت بازار طلا سوق داده است. آنها معتقدند که تداوم ویروس کرونا منجر به دخالت بانک های مرکزی جهان در اقتصاد خواهد شد در نتیجه آن قیمت طلا افزایش خواهد یافت. در هفته گذشته قیمت اونس طلا روند افزایشی داشته و در اواسط هفته قیمت ۱۷۶۹ دلار را به ثبت رساند. کارشناسان معتقدند که در صورت تداوم سیاست‌های حمایتی و انبساطی بانک‌های مرکزی طلا می‌تواند در هفته‌های آتی به سمت مرز ۱۸۰۰ دلاری حرکت کند. با توجه به اینکه قیمت طلا و سکه در کشور از قیمت های بین المللی تبعیت می کنند، بنابراین انتظار این است که قیمت سکه نیز در هفته های آتی همچنان افزایش یابد. تداوم رشد نقدینگی و تشدید انتظارات تورمی و در نتیجه کاهش امید به آینده اقتصادی کشور افزایش تقاضا در انواع بازارها از جمله بازار دلار و سکه را به دنبال داشته است.

در هفته گذشته سکه تا روز سه شنبه با میانگین نرخ رشد ۳.۶ درصد به قیمت ۸۷۲۰ هزار تومان رسید. در آخرین روز هفته با کاهش ۳.۶ درصدی به ۸۴۰۰ تومان رسید. در بهار امسال روند تغییرات قیمت سکه به شدت به تبعیت از قیمت دلار بوده و تبع آن هر دو نیز از اونس جهانی و نرخ حواله درهم نیز پیروی کرده اند. دلار در هفته گذشته توانست رکوددار قیمت در تاریخ کشور شود و در اوایل هفته با رشد قابل توجه ۶۵۰ تومانی، به قیمت ۱۹ هزار و ۷۰۰ تومان رسید. کاهش سطح تقاضای مصرفی اقتصاد داخلی کشور به دلیل کاهش قدرت خرید مردم و افزایش نگرانی ها در خصوص تداوم شیوع کرونا و نیاز به حفظ نقدینگی برای دوران احتمالی قرنطینه مجدد، با ورود افراد بیشتر به بازار ارز و افزایش تقاضا، قیمت را افزایش داده است. در اواخر هفته اما دلار با کاهش ۴ درصدی به عدد ۱۹۵۰۰ رسید. برخی فعالان برگشت دلار از مرز ۲۰ هزار تومانی را سیگنالی از تغییر مسیر بازار می­دانند و معتقدند در روزهای آتی فعالیت بازارساز در بازار افزایش خواهد یافت.

بازار بورس همچنان رو به جلو در حال حرکت است و در پنج روز معاملاتی هفته گذشته بازده هفتگی ۱۵.۴ درصد را به ثبت رسانده است( عدد ۱۴۱۹۴۵۳) که بیشترین رشد هفتگی شاخص در دو ماه اخیر بوده است. در مجموع شاخص کل بورس در سه ماه ابتدایی سال نزدیک به ۱۴۸ درصد رشد کرد. همانطور که گفته شد افزایش بدهی دولت به بانک مرکزی و به تبع آن افزایش پایه پولی، نقدینگی را وارد بازارهای مالی نموده است. این موضوع با توجه به افزایش تورمی درآمد شرکت‌ها و منفی شدن نرخ‌های سود واقعی (سود اسمی منهای تورم)، انتظارات معامله گران را به افزایش بازدهی بازار بورس افزایش می دهد.

قیمت نفت بر خلاف سایر بازارها الگوی قیمتی نامشخصی دارد و به شدت وابسته بر مناسبات تجاری بین المللی و البته تاثیرگذاری ویروس کروناست. اختلافات میان چین و آمریکا و افزایش تعداد مبتلایان و قربانیان ویروس کرونا در آمریکا که احتمال می رود با گسترش موج دوم آن این تعداد نیز افزایش یابد، بر قیمت آتی نفت اثرگذار خواهد بود. هفته گذشته، قیمت نفت برنت و نفت خام آمریکا پس از پنج روز متوالی رشد ملایم، در اواخر هفته با کاهش قیمت مواجه شدند. نفت خام آمریکا و نفت برنت به ترتیب با کاهش ۰.۱۳ و ۰.۴۴ درصدی نسبت به اول هفته مواجه شدند.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی

آسیب سرمایه از نوسانات/آلبرت بغزیان

منظور از تشکیل سرمایه ثابت همان سرمایه‌گذاری است، ولی این اصطلاح در ادبیات اقتصادی و حساب‌های ملی به تشکیل سرمایه معروف است. وقتی می‌گوییم ناخالص یعنی همین امروز یا امسال چه میزان سرمایه‌گذاری در کشور انجام شده. عدد خالص این شاخص زمانی به دست می‌آید که استهلاک از آن کسر شود، بنابراین ماهیت سرمایه‌گذاری این است که یا انجام می‌شود یا خیر یا صفر است یا مثبت. ولی وقتی که استهلاک از آن کم شود‌، سرمایه‌گذاری خالص یا تشکیل سرمایه ثابت خالص می‌تواند منفی باشد. هر ماشین‌آلات یا ساختمانی تعمیراتی دارد که به آن «جبران استهلاک» می‌گویند. اگر هزینه‌ای که برای استهلاک می‌شود بیشتر از ارزش سرمایه‌گذاری انجام شده در کشور باشد...

شاخص تشکیل سرمایه ثابت خالص، منفی می‌شود. یعنی سرمایه‌ای جایگزین نشده که به معنای تعمیر نشدن یا عدم جبران استهلاک است. در این روند، ماشین‌آلات یا ساختمان فرسوده می‌شود. منفی شدن تشکیل سرمایه ثابت خالص نیز به دلیل افزایش هزینه‌های استهلاک در طول یک سال است، به‌گونه‌ای که این هزینه‌ها جبران استهلاک سرمایه‌گذاری‌ها را نکرده است. مدعای مستهلک شدن سرمایه‌گذاری ثابت در بدتر شدن وضعیت آسفالت جاده‌ها یا از کار افتادن دستگاه‌های کارخانه‌ها به دلیل استهلاک است. تورم باعث می‌شود که هزینه تعمیرات بالاتر رود و جبران استهلاک با سرمایه‌گذاری بیشتر مقدور نباشد. معمولا سرمایه‌گذاری با تورم، گران‌تر تمام می‌شود و باید هزینه بیشتری برای تعمیرات ماشین‌آلات یا

به صورت کلی در تمام سرمایه‌های ثابت (فولاد و ذوب‌آهن) انجام شود. نکته بعدی که باید به آن اشاره کرد، تاثیر ثبات و نوسان در اقتصاد و شرایط اجتماعی بر تشکیل سرمایه ثابت است. وقتی سرمایه‌گذار ببیند سود بیشتری در کوتاه‌مدت نصیبش می‌شود، عمده سرمایه خود را به سمت نگهداری مواد اولیه یا خرید و فروش ماشین‌آلات دست‌دوم یا دست چندم می‌برد. سرمایه‌گذاری به سرمایه تبدیل نمی‌شود یا جبران استهلاک نمی‌شود و به سمت فعالیت‌های زودبازده می‌رود. در شرایط بی‌ثباتی، سرمایه‌گذاری لطمه می‌بیند، بنابراین خالص سرمایه ثابت منفی می‌شود.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی

شکاف ۷ برابری ۳ بازار

بار دیگر رکوردی جدید در کارنامه تاریخی بازار سهام ثبت شد و ارزش معاملات خرد روز یکشنبه در دو بازار بورس و فرابورس از ۲۶ هزار میلیارد تومان فراتر رفت. به این ترتیب مجموع ارزش مبادلات بازار سهام در ۱۰۰ روز نخست سال ۹۹ به حدود ۸۲۵ هزار میلیارد تومان رسید تا بورس با فاصله ۷ برابری از رقبای خود یعنی ارز و مسکن جذاب‌ترین مقصد پول‌های سرگردان باشد. ضمن آنکه بورس تهران به تنهایی از ابتدای سال بازده ۱۹۱ درصدی نصیب معامله‌گران خود کرده است. در حال حاضر ضریب نفوذ بازار سهام در جامعه آن‌چنان تقویت شده است که روزبه‌روز شاهد افزایش جریان نقدینگی ورودی به بازار سهام هستیم. در این هجوم نقدینگی شاخص سهام روز گذشته مرز روانی یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد را نیز لمس کرد. شرایطی که تقابل جدی عرضه و تقاضا را به دنبال داشت. معامله‌گران حقیقی اما بیشترین سهم از پول‌های ورودی به بورس تهران را دارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد بازیگران خرد در سال جاری خالص خریدی بالغ بر ۳۶ هزار میلیارد تومان ثبت کرده و از این منظر سهمی ۷۸ درصدی از کل خرید سهام را به خود اختصاص داده‌اند.

بورس با فاصله‌ای ۷ برابری نسبت به بازارهای ارز و مسکن جذاب‌ترین بازار برای سرمایه‌گذاران در ۱۰۰ روز نخست امسال بوده است. محاسبات نشان می‌دهد در حالی که از اول امسال مجموع ارزش مبادلات انجام شده در بازارهای عمده مبادلات ارز و مسکن به ۱۲۵ هزار میلیارد تومان رسیده؛ بورس به تنهایی ۸۲۵ هزار میلیارد تومان ارزش معاملات سهام را به ثبت رسانده  است. در این میان روز گذشته با دادوستد بیش از یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلاری، رکورد جدید در کارنامه تاریخی بازار سهام ثبت شد. نهمین صعود متوالی شاخص کل بورس تهران در حالی رقم خورد که شاخص کل هم‌وزن پس از رالی ۱۷ روزه در مسیر صعودی، تن به اصلاح داد. دیروز پس از لمس مرز روانی یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد، موجی از شناسایی سود در کلیت بازار فعال و سبب شد تا قیمت سهام برخی از بنگاه‌های بورسی تا کف مجاز روزانه نیز افول کند. این مهم اما سبب افزایش جذابیت قیمت‌ها به ویژه در میان بزرگان بازار شد. این تقابل جدی میان عرضه و تقاضا اما رکوردی جدید برای ارزش معاملات خرد سهام به ارمغان آورد تا این متغیر در مجموع بورس و فرابورس از ۲۶هزار میلیارد تومان فراتر رود که در نیم قرن تاریخ تالار شیشه‌‌ای نمی‌توان نظیری برای آن یافت. در این میان بررسی‌ها حکایت از صدرنشینی بازار سهام در جذب نقدینگی از دیگر رقبای خود دارد.

بورس؛ صدرنشین بلامنازع بازارها

در حال حاضر بازار سهام نه تنها بیشترین بازدهی را در میان رقبای خود در بازارهای سرمایه‌گذاری در اختیار گرفته است که نگاهی به ارزش دادوستدها در سه بازار دلار، مسکن و سهام حکایت از تفاوت فاحش ارقام بازار سهام نسبت به دیگر بازارها است. بررسی‌ها از ارزش معاملات بورس و فرابورس در سه ماه نخست سال ۹۹ حکایت از جابه‌جایی ۸۲۴ هزار و ۶۳۷ میلیارد تومان نقدینگی تنها در سهام دارد. این در حالی است که طی همین دوره، بر اساس گزارش‌های دریافتی از سامانه نیما، معادل ۳/ ۳ میلیارد یورو (معادل ۵۹ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان) در سامانه نیما ارز فروخته شده است. در بازار مسکن نیز برآورد‌ها حکایت از دادوستد حدود ۶۵ هزار میلیارد تومان در بهار۹۹ دارد. به این ترتیب بازار سهام با اختلاف در صدر جذب نقدینگی میان بازارهای سرمایه‌گذاری ایستاده است و در این شرایط بازده اعجاب‌انگیزی نصیب معامله‌گران خود کرده است.

واکنش معامله‌گران به مرز روانی جدید

تداوم ورود نقدینگی به بازار سهام که این روزها بیشتر به هجوم پول تبدیل شده است در همان دقایق ابتدایی معاملات سبب شد تا شاخص کل مرز یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد را لمس کند. این وضعیت اما داوم چندانی نداشت و واکنش همیشگی معامله‌گران به اعداد رند سبب تشدید عمومی فشار عرضه در بازار شد. در این شرایط قیمت بسیاری از سهام از محدوده مثبت عقب نشستند و حتی برخی تا کف‌های مجاز روزانه سقوط کردند. در مجموع طی معاملات روز یکشنبه شاهد نوسان بالای قیمت‌ها در کلیت بازار سهام (بورس، فرابورس و بازار پایه) بودیم. در این شرایط از ۵۵۸ نماد معامله شده در سه بازار مذکور، ۲۲ درصد سهام نوسان قیمت بالاتر از ۱۰ درصد را تجربه کردند. به عبارتی از صف خرید به صف فروش یا بالعکس نوسان داشتند. در این میان ۶۱ درصد سهم‌ها نیز با نوسان بالاتر از ۵ درصد همراه شدند که در نوع خود جالب بود و از تقابل سنگین عرضه و تقاضا حکایت داشت.

رکوردی جدید در جدال عرضه و تقاضا

 معاملات روز یکشنبه بورس تهران هر چند با رشد ۷۵/ ۱ درصدی شاخص کل همراه شد اما شاخص کل هم وزن که نشانی از اثرگذاری یکسان نمادها دارد، با افت ۳/ ۰ درصدی مواجه شد. به این ترتیب پس از رالی ۱۷ روزه شاخص هم‌وزن در مسیر صعودی این نماگر عقب‌نشینی کرد. در این روز در مقابل رشد قیمت در ۴۴ درصد از سهام فعال بورسی و فرابورسی، ۵۶ درصد از شرکت‌ها با افت قیمت مواجه شدند. با این حال ثبت رشد دسته‌جمعی در گروه‌های بزرگ بازار شامل کالایی‌ها و دو گروه بانک و خودرو بازوی کمکی رشد شاخص کل بازار شد. جایی که شاخص ۳۰ شرکت بزرگ بازار نیز رشدی معادل ۶/ ۲ درصد را تجربه کرد. به جرات می‌توان اذعان کرد از اوایل اردیبهشت‌ماه سبقت بزرگان در رشد قیمت به روند غالب بازار سهام تبدیل شده است. جایی که بازده شاخص ۳۰ شرکت بزرگ از ابتدای سال تاکنون از ۲۵۶ درصد فراتر رفت اما شاخص هم‌وزن به رشد ۱۴۸ درصدی بسنده کرد. چندی پیش در گزارشی تحت عنوان «رالی بزرگان بورس در سوپرکانال» این موضوع را مورد بررسی قرار دادیم. در حال حاضر به نظر می‌رسد واگذاری باقی‌مانده سهام دولت در بورس در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) و تصور عمومی مبنی بر تداوم حمایت‌های دولت از این بازار سبب شده تا معامله‌گران تمایل بیشتری به سهامداری در گروه‌هایی داشته باشند که در پرتفوی صندوق‌های مزبور قرار می‌گیرند. علاوه بر این تغییر قوانین مربوط به حجم مبنا لنگر سنگین قیمت کوچک‌ترهای بازار شده است. ضمن آنکه عموم سرمایه‌گذاران معتقدند پس از رالی پرشتاب قیمت سهام کوچک‌تر بازار در سال ۹۸، اینک نوبت به بزرگان کالایی رسیده است. از این رو از ابتدای اردیبهشت تاکنون این سهام باارزش بازار بالا بودند که در کانون توجه بورس‌بازان قرار گرفتند.

حقیقی‌ها در میدان ماندند

در روزی که شاخص کل بورس تهران با رشد ۷۵/ ۱ درصدی همراه شد، معامله‌گران حقیقی جایگاه خود در زمین خرید را حفظ کردند. به این ترتیب طی معاملات روز یکشنبه بورس تهران، در مجموع ۷۴۵ میلیارد و ۴۶۰ میلیون سهم به ارزش ۳۶۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد بازار افزوده شد. در این میان بیشترین خالص خرید حقیقی در سهام زیرمجموعه گروه فرآورده‌های نفتی به میزان ۲۷۵ میلیارد و ۲۸۰ میلیون تومان ثبت شد. در این گروه نماد معاملاتی دو پالایشگاه تهران و اصفهان بیشترین توجه معامله‌گران خرد را به خود جلب کردند. «شتران» دیروز شاهد جابه‌جایی ۱۸۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی بود. این روند در «شپنا» نیز با جابه‌جایی ۱۲۲ میلیارد تومانی به سمت پرتفوی سهامداران خود همراه شد. صنعت فلزات اساسی از دیگر گروه‌هایی بود که معاملات روز یکشنبه را با اقبال بازیگران حقیقی به پایان رساند. در این گروه دیروز شاهد جابه‌جایی ۱۸۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی بودیم. «فولاد» و «فملی» صدرنشین بیشترین خالص خرید حقیقی در این گروه شدند و به ترتیب جابه‌جایی ۱۴۰ و ۱۰۲ میلیارد تومانی از پرتفوی حقوقی به سبد سهام معامله‌گران خرد بازار را تجربه کردند. در آنسوی بازار اما بیشترین خالص فروش حقیقی‌ها در زیرمجموعه‌های گروه مواد و محصولات دارویی ثبت شد. در این گروه دیروز شاهد حمایت ۱۳۰ میلیارد و ۲۸۰ میلیون تومانی سهامداران عمده بودیم. بانکی‌ها نیز روز یکشنبه با جابه‌جایی ۷۰ میلیارد و ۶۵۰ میلیون تومانی در مسیر حقیقی به حقوقی مواجه شدند. در این گروه هرچند بانک ملت با خالص خرید حقیقی ۱۸۵ میلیارد تومانی همراه شد اما در سهام بانک پاسارگاد بیشترین فشار فروش سهامداران خرد به میزان ۱۰۹ میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومان مشاهده شد.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی

عاقبت اقتصاد رفاقتی/✍️الهه بیگی

بیش از چهار دهه از انقلاب می‌گذرد و فساد گسترده ناشی از اقتصاد رفاقتی، هر بار از گوشه‌ای سر برمی‌آورد. آنچه همچون خوره به جان کشور افتاده و بلای جان اقتصاد شده است، رانت سیستماتیک بوده که ثمره آن ایجاد فساد گسترده و پرورش دلالیسم است به طوری که امروز به اندازه تمام کشورهای دنیا در زمینه احتکار و انحصار از خودرو و موتورسیکلت گرفته تا دلار و سکه و حتی شکر و روغن سلاطینی بنام داریم که هر بار پس از ایجاد آشوب و بلوا در یک مورد خاص، یک یا چند نفری بازداشت می‌شوند، به آنها القابی نمادین می‌دهند، پس از چند جلسه دادرسی، یا شبانه و بی‌خبر اعدام می‌شوند یا آزاد شده و دیگر هیچ خبری از پرونده نیست. هیچ‌کس نیز پیگیر اموال و پول‌های به غارت برده شده و بازگرداندن آنها به بیت‌المال نیست. سال‌هاست شیپور را از سر گشاد آن می‌زنیم.

در همه ادارات از دولت، مجلس و قوه قضاییه گرفته تا بانک‌ها، شهرداری‌ها و فدراسیون‌های ورزشی، خود بستر تولید رانت و فساد و انحصار را ایجاد می‌کنیم، انتظار چه چیزی را داریم! باید هم نظاره‌گر ظهور مه‌آفرید امیرخسروی‌ها، بابک زنجانی‌ها، سلاطین سکه و شکر و هزاران اختلاسگر و محتکر و دلال ریز و درشت باشیم. آنجا که ملاک انتخاب‌ها رفاقت است به جای تخصص، انتظاری بهتر از این نیز نمی‌توان داشت.امیرخسروی محصول فساد اداری در راستای اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی بود که طی اقداماتی مشکوک توانست بخش عمده‌ای از سهام چندین شرکت بزرگ و کارخانه و فولاد را که جزو اموال بیت‌المال بودند، از آن خود کند. و زنجانی محصول فساد اداری در چندین وزارتخانه و نهاد ریاست‌جمهوری و بانک مرکزی بود که تحریم‌ها بزرگ‌ترین موهبت زندگی‌اش شدند؛ همان تحریمی که کمر ۸۰ میلیون ایرانی دیگر را خم کرده است. سلطان شکر هم محصول انحصار بود. همین انحصار و رانت و سودهای هنگفت و بادآورده ناشی از آن که ایران‌خودرو و سایپا را امروز به چنین جایگاهی رسانده که برای فروش بی‌کیفیت‌ترین خودروهای دنیا به نسبت قیمت‌شان، اینچنین قرعه‌کشی‌هایی برگزار می‌کنند و خیل عظیم مردمی که در بستر فاسد به دلال‌های کوچک‌تری تبدیل شده‌اند که میلیونی برای ثبت‌نام صف می‌کشند و قیمت هر کارت ملی در بازار سیاه به میلیون‌ها تومان می‌رسد. سرنوشت مدیران پیشین خودروسازان و دوستان نزدیک‌شان چه شد؟! مگر نه اینکه بیش از ۹۰ درصد از خودروهای آنها از چندین نمایندگی مشخص و به صورت انحصاری و حتی یکی دو فرد مشخص فروخته می‌شد؟ حال یک میلیارد دلار دیگر از صندوق توسعه ملی به خودروسازان داده می‌شود که مبادا سودشان از این فساد کمتر از انتظار باشد. به همین سادگی سفره انقلاب سهم مدیران و دوستان فاسدی می‌شود که برای باز کردن گره از کار مردم، قدم از قدم برنمی‌دارند. اوایل انقلاب، نگرانی‌ها برای تصدی عوامل نفوذی دشمنان انقلاب بر پست‌ها و مناصب کلیدی بسیار بود که با توجه به شرایط انقلاب منطقی هم بود و در همین زمینه بحث میان اولویت تقوا و تخصص در جامعه، بسیار جدی بود تا اینکه در سال ۵۸ مناظره‌ای میان مهندس بازرگان و شهید بهشتی در صداوسیما برگزار شد. مهندس بازرگان معتقد بود که تخصص مهم‌تر است و شهید بهشتی به تقوا اعتقاد بیشتری داشت. نتیجه مناظره چه بود؟ مشخص است بزرگواری شهید بهشتی و پذیرش صحبت مهندس بازرگان در اهمیت بیشتر تخصص.با این حال ۴۰ سال با انتخاب دوست و آشنا در پست‌های کلیدی و حساس و تصمیم‌ساز برای کشور، آنچنان از تخصص‌گرایی فاصله گرفته‌ایم که اکبر طبری با سینه‌ای سپرکرده و ادعایی اینچنینی می‌گوید اگر کل لواسان را نیز می‌خواستم، به نامم می‌زدند. از آقای طبری می‌پرسم مگر شما و دوستان‌تان که دانه‌درشت‌های فساد اقتصادی در این مملکت هستید به واسطه هوش یا استعداد، تلاش و پشتکار خود به این جایگاه رسیده‌اید یا در کسب‌و‌کاری مشخص در فضایی رقابتی، به پول و سرمایه دست یافته‌اید که اینچنین در دادگاه به مردمی که در سختی بسیار که هرگز سزاوار آن نیستند و رنج تحریم را نیز به دوش می‌کشند فخر می‌فروشید؛ همان تحریمی که برای شما و دوستان‌تان موهبتی شده تا بیش از پیش از فساد و رانت و دلالیسم ناشی از آن سوءاستفاده کنید.

حال مشخص شده دوستان آقای طبری زمین‌داران همین حومه‌ها هستند. چند قدم آن طرف‌تر اما شهردار سابق، حالا رییس مجلس شورای اسلامی شده. چند متر پایین‌تر، تعدادی از نمایندگان مجلس قبلی، بلافاصله پس از پایان دوره نمایندگی‌شان با اتهامات مختلف بازداشت شدند! همه چیز بسیار ساده و شفاف است، فقط چشم‌ها را باید شست.و اما راه‌حل تنها اصلاح قانونی و شفاف‌سازی سیستم‌های اداری و به کار‌گیری نخبگان و شایسته‌سالاری است.اگرچه متاسفانه مشکل همین تضاد منافع است .

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی

دانشگاه کارمند پرور مانع کوچک شدن دولت است/ عملکرد نئوکلاسیک ها در ایران فاجعه بار بود

🔹دکتر یوسفی از دانشگاه علامه و کارشناس اقتصاد معتقد است، درست است که ما دانشگاههای زیادی ایجادکردیم، مراکز پژوهشی زیادی هست و منابع زیادی هم صرف می شود اما چون هیچکدام بر اساس نیاز جامعه صورت نگرفته مثل بقیه سازمانها و نهادها کمکی نمی کنند. در حقیقت بزرگترین مشکل ما نهادها هستند.

🔹درست است که ما دانشگاههای زیادی ایجاد کردیم، مراکز پژوهشی زیادی هست و منابع زیادی هم صرف می شود اما چون هیچکدام بر اساس نیاز جامعه صورت نگرفته مثل بقیه سازمانها و نهادها کمکی نمی کنند. در حقیقت بزرگترین مشکل ما نهادها هستند.

🔹ما فقط به ساختن فکر می کنیم و نه رویاندن و پرورش دادن ،کاری که ما کردیم به تقلید از کشورهای پیشرفته فقط قالب ساخته ایم و ما سعی کردیم شکل نهادها را ایجاد کنیم اما اصل کارکرداست که از زمین تا آسمان متفاوتند.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی

دستمزدها در اقتصاد ایران/ علی دینی ترکمانی

افزایش ۱۰۰ درصدی دستمزدها در اقتصاد ایران تنها ۱۲ درصد بر قیمت تمام شده کالا می‌افزاید/ در جایی که کارگران حتی با افزایش‌های بیشتر دستمزدی زیر خط فقر قرار دارند، طرح بحث مارپیچ دستمزد - تورم نادرست است

🔹در وهله اول واقعیت امر این است که دستمزدها یکی از اجزای هزینه‌ تمام‌شده‌ کالاها و خدمات هستند. بنابراین افزایش آن می‌تواند به معنای افزایش قیمت تمام‌شده باشد؛ مشروط بر اینکه بهره‌وری افزایش پیدا نکند و ثابت بماند. ولی با افزایش بهره‌وری می‌توان دستمزد را بدون تأثیر بر قیمت تمام‌شده بیشتر کرد.

🔹در بخش دوم، واقعیت امر این است که سهم هزینه‌های دستمزدی از کل هزینه‌ها در اقتصاد ایران، به دلیل پایین‌بودن دستمزدها، در حد ۱۲ درصد است؛ یعنی بار اصلی قیمت تمام‌شده، مرتبط با عوامل دیگر از جمله اجاره جا و مکان، مواد اولیه، وام و... است. ۱۲ درصد به این معناست که اگر دستمزدها صد درصد افزایش یابد، قیمت تمام‌شده از این محل ۱۲ درصد بیشتر می‌شود. با ۵۰ درصد افزایش، شش درصد بیشتر و با ۲۵ درصد افزایش، سه درصد بیشتر می‌شود.

🔹در مقایسه با اقتصادهای پیشرفته که هیچ، حتی در اقتصادهایی مانند ترکیه نیز سهم دستمزد از هزینه تولید بسیار پایین‌تر است. نتیجه اینکه تورم را از طریق کنترل دستمزدها یا آنچه سیاست درآمدی نامیده می‌شود، نمی‌توان کنترل کرد. اجزای دیگر را باید کنترل کرد و بهره‌وری را باید افزایش داد.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی

تحقق شرایط اقتصاد ونزوئلایی/✍️نسیم سوران

عبور نقدینگی از تولید ناخالص داخلی به روایت بانک مرکزی

🔶سونامی پول

💢بانک مرکزی گزیده آمارهای اقتصادی سال ۹۸ را منتشر کرد. آمارهای ارائه شده از رشد ۳۲/۶ درصدی پایه پولی در سال گذشته خبر می‌دهند. بررسی‌ها نشان می‌دهد افزایش دارایی‌های خارجی بانک مرکزی و افزایش مطالبات بانک مرکزی از بانک‌های تجاری، دو عامل اصلی افزایش پایه پولی بوده است.

💢آمارهای منتشر شده همچنین حاکی از تغییر ترکیب نقدینگی به سمت افزایش پول است به طوری که نرخ رشد پول تقریبا دو برابر نرخ رشد شبه‌پول عنوان شده است. این موضوع نشان می‌دهد حجم پول در جریان بیشتر شده و امکان جابه‌جایی آن در بازارهای مختلف مالی به میزان زیادی فراهم بوده است.

💢به باور کارشناسان، مهار رشد پایه پولی از سه مسیر اصلی انتشار اوراق بدهی، تعمیق بازار سرمایه و کاهش هزینه‌های دولت می‌گذرد. در غیر این صورت طغیان حجم نقدینگی به جاری شدن سیل جدید تورمی منجر خواهد شد.

💢بررسی‌ها نشان می‌دهد که پایه پولی در سال گذشته با رشد بیش از ۳۲ درصدی مواجه بوده است

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی

اقتصاد آچمز‼️/داوود سوری

 این موضوع یک بحث طولانی است که حداقل در طول سه دهه بعد از جنگ ادامه پیدا کرده است. الان به جایی رسیده‌ایم که دولت احساس می‌کند مجبور است چهار صفر از پول ملی را کم کند تا شاید چهره و نمای اقتصاد را مقداری بهبود ببخشد. اما مشکل اصلی ما تورم دورقمی‌ای است که در تمام این دوره 30ساله با آن روبه‌رو بوده‌ایم. ریشه این تورم مشخص است و به مساله انضباط پولی و مالی دولت برمی‌گردد. مخارج دولت خیلی بیشتر از درآمدهایش است، بنابراین سعی می‌کند این مخارج را از طریق منابع پولی بانک مرکزی با قدرتی که دولت‌ها به صورت انحصاری در چاپ پول دارند تامین کند. به هر حال دولت باید در هزینه‌هایش کارایی داشته باشد و به بهترین شکل ممکن از مخارج خود استفاده کند اما هیچ موقع به این موضوع توجه نشده است و همواره بیشتر و بیشتر خرج کرده‌اند. تا زمانی که درآمدهای نفتی بود و مشکلات تحریم نبود،‌ این مساله خود را تا این حد نشان نمی‌داد و بالاخره با کمک درآمدهای نفتی و صرف هزینه‌های بیشتر، به نوعی این بحث را می‌پوشاندند. اما الان بعد از 30 سال ما در موقعیتی قرار گرفته‌ایم که شاید دیگر صحبت از اینکه دولت چه باید بکند،‌ چندان صحبت بهنگامی نباشد، چون خیلی از کارهایی که باید انجام می‌شد، نشده است و حالا دیگر واقعاً کار خاصی از دولت ساخته نیست.  

  مشخصاً کنترل نقدینگی و انضباط پولی و مالی دولت موضوع بسیار مهمی است که در هر زمانی باید دنبال شود و انجام بگیرد. اما در شرایط فعلی ممکن است بحث شود که در شرایطی هستیم که فقر افزایش پیدا کرده و بسیاری از مردم حتی قبل از کرونا هم به کمک‌های معیشتی نیاز داشتند، بنابراین دولت نمی‌تواند مخارجش را کاهش دهد. از سوی دیگر مدت‌هاست که دولت دیگر مخارج عمرانی ندارد و عمده درآمدش صرف امور جاری می‌شود. بنابراین ما از دوره‌ای گذشته‌ایم تا به این دوره رسیده‌ایم که به نوعی آچمز شده‌ایم؛ از یک طرف دولت نمی‌تواند تغییری در الگوی مخارج خودش بدهد، از سمت دیگر، تورم بسیار شدت گرفته است و علاوه بر اینها، مساله تحریم‌ها و مسائل دیگر را هم داریم. واقعیت این است که در این شرایط بسیار سخت،‌ صحبت کردن درباره خیلی از سیاست‌هایی که باید قبلاً شروع می‌شد و بحث‌های بلندمدتی درباره آنها وجود داشت، ولی در عمل انجام نشد، ما را به وضعیت دشوار امروز رسانده است.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی

پرداخت هزینه کسری بودجه از جیب مردم چه تبعاتی دارد؟/امیرحسین خالقی

 

 در دنیای امروز البته به سادگی نمی‌توان ثروت و اموال مردم را به سبک جاهایی مثل شوروی و کامبوج با داغ و درفش و چریک‌های جوان انقلابی غصب کرد، ولی راه‌حل‌های خلاقانه‌تری همچون مالیات‌های گوناگون و کنترل قیمت و مانند آن به وجود آمده است. زیاد اتفاق می‌افتد که اهالی سیاست برای دلبری از هوادارانشان و به بهانه خیر جمعی و مصالح مردم بخواهند حقوق طبیعی افراد را نادیده بگیرند، تعجبی هم ندارد به قول گروچو مارکس سیاست هنر این است که دنبال دردسر بگردی، همه‌جا پیدایش کنی، دلیلش را درست تشخیص ندهی و سرانجام برای درمانش داروی نادرست تجویز کنی!

اما گاه اوضاع آنقدر تراژیک است که پهلو به کمدی می‌زند و سیاستمداری که به آبروی خود علاقه‌مند باشد، سعی می‌کند گفتن آنها را حتی اگر ضروری باشند به بقیه بسپارد. از جمله در این هیاهوی افزایش هزینه‌های دولت و کاهش درآمدها بزرگواری پیشنهاد کرده است که دولت برای آنکه «شرایط حساس کنونی» را پشت سر بگذارد، بد نیست از اوراق ودیعه استفاده کند که با آنها منابع «مازاد» سیستم بانکی کشور برای مدتی مشخص مهار خواهد شد. ایشان افزوده‌اند بانک مرکزی این اوراق را در اختیار بانک‌هایی که «مازاد» منابع در اختیار دارند، می‌گذارد، در این صورت نقدینگی مازاد بلوکه می‌شود. در سررسیدهای کوتاه‌مدت یا بلندمدت بانک مرکزی متعهد می‌شود به صورت منطقی ارزش و قدرت خرید این منابع را حفظ کند. البته نباید نرخ سود این اوراق بالاتر از تورم باشد، بر این اساس پیش‌بینی می‌شود سیستم بانکی کشور که امروز با مازاد منابع مواجه شده است به سرعت از این ابزار استقبال کرده و در نهایت شاهد کاهش سرعت گردش نقدینگی و از مدار خارج شدن منابع مازادی باشیم که در کوتاه‌مدت ممکن است اثرات تورمی بسیار جدی برای کشور به همراه داشته باشد.

اما ترجمه این حرف‌ها به زبان ساده این می‌شود که پول ملت در بانک‌ها به صورت موقت مسدود شود!

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی

جهش تولید نیازمند یک انقلاب نهادی در اقتصاد ایران پسا-کرونا/دکتر علی حسین صمدی

دکترعلی حسین صمدی، دانشیار دانشگاه شیراز گفت: جهش تولید، نیازمند تغییرات نهادی گسترده (اقتصادی-حقوقی، سیاسی، و اجتماعی-فرهنگی) و عمیق در زمینه تولید علم، اندیشه و تولید کالاها و خدمات است.

الزامات جهش تولید؛ جهش تولید نیازمند یک انقلاب نهادی در اقتصاد ایران پسا-کرونا دکترعلی حسین صمدی، دانشیار دانشگاه شیراز گفت: جهش تولید، نیازمند تغییرات نهادی گسترده (اقتصادی-حقوقی، سیاسی، و اجتماعی-فرهنگی) و عمیق در زمینه تولید علم، اندیشه و تولید کالاها و خدمات است. به گزارش خبرگزاری علم و فناوری استان بوشهر؛ دکترعلی حسین صمدی، دانشیار دانشگاه شیراز گفت: جهش تولید، نیازمند تغییرات نهادی گسترده (اقتصادی-حقوقی، سیاسی، و اجتماعی-فرهنگی) و عمیق در زمینه تولید علم، اندیشه و تولید کالاها و خدمات است.

معنای جهش تولید و علت توجه به آن

وی در ادامه افزود: جهش Jump در لغت به معنای پریدن، جهیدن و خیزیدن است. تولید Production نیز به معنای فرایند تبدیل نهاده ها به ستانده ها است. این فرایند را می توان ""جعبه سیاه تولید "" نام نهاد (این نام گذاری از بنده است). بنابراین جهش تولید، به معنای برداشتن خیز اقتصادی در فرایند تولید نهاده ها به ستانده ها است. برای تحقق این خیز، به رمز گشایی این جعبه سیاه نیاز داریم. رمز گشایی این جعبه سیاه ساخت ایران، نشان می دهد که: جهش تولید، نیازمند تغییرات نهادی گسترده (اقتصادی-حقوقی، سیاسی، و اجتماعی-فرهنگی) و عمیق (در زمینه تولید علم، تولید اند...

جهش تولید، نیازمند تغییرات نهادی گسترده (اقتصادی-حقوقی، سیاسی، و اجتماعی-فرهنگی) و عمیق (در زمینه تولید علم، تولید اندیشه و تولید کالاها و خدمات) و یا در یک کلمه تحقق یک""انقلاب نهادی"" Institutional Revolution )نام گذاری از بنده) است.

در سلسله نوشتارهایی، به تشریح این جمله و در واقع به الزامات جهش تولید خواهیم پرداخت.

اما قبل از پرداختن به این جمله، بهتر است به نام گذاری سال ها توسط مقام معظم رهبری، به عنوان عالی ترین مقام نظام جمهوری اسلامی ایران، توجه کنیم. نام گذاری سال ها از سال 1378 تاکنون به شرح زیر بوده است:

1378: سال امام خمینی

1379: سال امام علی

1380: سال اقتدارملی و اشتغال آفرینی

1381: سال عزت و افتخار حسینی

1382: سال خدمت گزاری.

1383: سال پاسخگویی

1384: سال همبستگی ملی و مشارکت عمومی

1385: سال پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله

1386: سال اتحاد ملی، انسجام اسلامی

1387 سال نوآوری و شکوفایی (Innovation and Prosperity ):

1388: سال حرکت به سمت اصلاح الگوی مصرف (the reform of consumption behavior and patterns)

1389: سال همت مضاعف، کار مضاعف (Additional Labor, Additional Aspiration)

1390: سال جهاد اقتصادی (Economic Jihad)

1391: سال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی (national production Iranian work and asset support)

1392: سال حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی (Political Jihad ,Economic Jihad)

1393: سال اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی (economy and culture with national agency and jihadi management)

1394: سال دولت و ملت، همدلی و همزبانی (government and nation, empathy and compassion)

1395: سال اقتصاد مقاومتی: اقدام و عمل (Resilient economy: action and practice)

1396: سال اقتصاد مقاومتی: تولید و اشتغال (Resilient economy, production and employment)

1397: سال حمایت از تولیدات ایرانی (supporting Iranian products)

1398: سال رونق تولید (production boom)

1399: سال جهش تولید (production jump)

این سال ها را می توان بر حسب اولویت توجه به نهادها Institutions به شکل زیر دسته بندی کرد:

توجه به نهادهای سیاسی و مذهبی: سال های 81-1378 و 86-1385

توجه به پارادایم حکمرانی (خوب): سال های 84-1382 و 1394

توجه به نهادهای اقتصادی: سال های 92-1387 و 99-1395

توجه به نهادهای اجتماعی: سال های 81-1378 و 86-1385

از مرور و دسته بندی نامگذاری این سال ها، و همچنین با درنظر گرفتن بیانیه گام دوم انقلاب، روشن است که نیت و هدف سیاست گذار، توجه به ایجاد تغییرات نهادی گسترده و عمیق در اقتصاد ایران در زمان حال و آینده برای شکوفایی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و اجتماعی کشور است.

اما برای رسیدن به این هدف، چه باید کرد؟

هدف این سلسله نوشتارها، پاسخ دادن به این سوال کلیدی اقتصاد ایران است. به عبارت دیگر، در این سلسله نوشتارها به دنبال پاسخ دادن به این سوال ها هستیم که : چه ضرورتی بر ایجاد انقلاب نهادی است؟ الزامات این انقلاب چیست؟ نتیجه حاصل کدام است؟

جهش تولید نیازمند یک انقلاب نهادی در اقتصاد ایران پسا-کرونا

این کارشناس اقتصادی خاطر نشان کرد: برای تاریخ اقتصادی ایران می توان از دسته بندی های متعددی استفاده کرد و با ملاک ها و معیارهای مختلف از دوره های زمانی متفاوت نام برد. با توجه به همه گیری ویروس کرونا- کووید 19، و برجا گذاشتن آثار مخرب اقتصادی در ایران و جهان، بدون شک می توان اقتصاد ایران را از این منظر به اقتصاد ایران پیشا-کرونا و اقتصاد ایران پسا-کرونا تقسیم بندی کرد و سال 1399 را ""نطقه عطف تغییرات نهادی"" (نامگذاری از بنده) نامید.

صمدی افرود: کووید 19 یک تکانه ی عظیمی بر سمت عرضه و تقاضای اقتصاد ایران و جهان وارد کرده است. این ویروس را می توان به عنوان عامل ""عمیق ترین رکود اقتصادی تاریخ جهان"" شناخت. اقتصاد ایران در شرایط پساکرونا، علاوه بر مشکلات قبلی و تحریم ها، به آثار زیان بار تکانه ی عظیم وارده بر پیکره خود نیز باید توجه داشته باشد. در بهترین سناریو - که یک سناریوی بسیار خوش بینانه ای است- می توان تصور کرد که تغییری در نهاده ها ایجاد نخواهد شد. اما با وجود مشکلات قبلی و مشکلات داخلی و خارجی ایجاد شده توسط کووید19 و به فرض ادامه تحریم های ظالمانه اقتصادی آمریکا، باید پذیرفت که در خوانش جعبه سیاه تولید ایران و برای تحقق شعار جهش اقتصادی باید طرحی نو درانداخت.

دکتر محمود احمدی نژاد رییس دولت نهم در مراسم راهپیمایی 22بهمن 1386 بیان می کند که:

""اقتصاد ایران نیازمند جراحی بزرگ است ... برای برپایی عدالت چند بخش را باید اصلاح کنیم که نظام مالیاتی، نظام بانکی، نظام توزیع، نظام واردات و صادرات، نظام صدور مجوزها و نظام یارانه ها از جمله این بخش ها است. احمدی نژاد گفت: اولین بخش، بخش مالیاتی کشور است چون در حال حاضر 3 دهک بالای کشور کمتر از یک دهم مالیات کشور را می پردازند"" (روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 1457، شماره خبر 550004، 23/11/1386(.

دانشیار دانشگاه شیراز گفت: از این سخنان کاملاً مشهود است که هفت طرح تحول اقتصادی ذکر شده دولت با شعار عدالت محوری، جراحی بزرگ را تنها در قالب تغییر برخی نهادهای رسمی اقتصادی (و نه سیاسی و اجتماعی و حقوقی) و تنها در زمینه کالاها و خدمات ( و نه تولید علم و تولید اندیشه) می دانسته و یا اولویت اول را به نهادهای اقتصادی داده است. هر چند بنا به دلایل متعدد، نتوانست به این جراحی بزرگ دست بزند و پیکره نحیف اقتصاد ایران تنها زخم این تیغ جراحی را به یادگار چشید. زیرا تنها در زمینه یارانه ها و با عنوان طرح هدفمندی یارانه ها، کار را- آن هم به صورت ناقص- دنبال کرد و دولت های 11 و 12 نیز کار را دنبال کردند و عملاً اقتصاد ایران در این زمینه به زخم بستر مبتلا شده است. هرچند کارهای ارزشمندی توسط دولت ها صورت گرفته است، اما این زخم بهبود نیافته است.

وی در ادامه افزود: بدون شک، مشکل تولید و معمای موجود در جعبه سیاه تولید ایران را می توان به مشکل تولید اندیشه ( اندیشیدن)، تولید علم (اندیشه ها) ، و تولید کالاها و خدمات نسبت داد. جهش تولید، به خیز تولید اندیشه، تولید علم، و درآخر تولید کالاها و خدمات نیاز دارد. برای حل این مشکلات و رسیدن به جهش تولید به تغییر و به تعبیر دیگر، به انقلاب نهادی (به معنای تغییرات گسترده در نهادهای اقتصادی-حقوقی، سیاسی، و اجتماعی و فرهنگی در کشور) نیاز داریم.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجتبی کریم آقایی