⬅️
✅ در یک جمله میتوان گفت ۶ حفره در لایحه بودجه سال آینده وجود دارد که همه ادعاهای دولت و سازمان برنامه و بودجه مبنیبر تدوین بودجه سال ۱۳۹۹ برمبنای برنامه اصلاح ساختاری و شرایط تحریمی را مورد تردید قرار میدهد.
1️⃣ مهمترین بخش بودجه سال آینده، مربوط به واگذاری داراییهای مالی است. در این بخش بررسیها نشان میدهد در قانون بودجه سال ۹۸ مقدار آن ۵۱ هزار میلیارد تومان بوده که این مقدار با رشد ۱۴۳ درصدی برای سال آینده ۱۲۴ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.
2️⃣ درآمدهای مالیاتی دولت در قانون بودجه سال ۹۸ حدود ۱۵۳ هزار میلیارد تومان بوده که حالا دولت برای سال آینده این درآمدها را ۲۷ درصد بیشتر از سال ۹۸ پیشبینی کرده است. اما درآمد ۱۹۵ هزار میلیارد تومانی از مالیاتها در حالی است که دولت هرچند اقداماتی را در راستای شناسایی درآمدهای جدید مالیاتی کرده، با این حال یکی از بخشهای اصلاح ساختار بودجه را که تدوین سیستم مالیاتی عادلانه و بهینه بود، انجام نداده است. گسترش پایههای مالیاتی بر بخشهای غیرمولد، شناسایی فراریان مالیاتی و دریافت مالیات از آنان، حذف معافیتهای مالیاتی غیرضرور، راهاندازی کامل سیستم جامع مالیاتی و... اقداماتی است که به اعتقاد کارشناسان اقتصادی بدون برنامهریزی برای تحقق این اقدامات، چشم طمع به پایههای مالیاتی فعلی علاوهبر فشار مضاعف بر بخشهای تولیدی، با عدم تحقق درآمد مالیاتی پیشبینیشده، دولت را نیز با کسری بودجه مواجه خواهد کرد.
3️⃣ از منابع بخش واگذاریهای داراییهای مالی بودجه عمومی دولت، ۸۰ هزار میلیارد تومان آن مربوط به فروش اوراق مالی اسلامی، ۱۱ هزار و ۴۸۷ هزار میلیارد تومان آن مربوط به درآمد ناشی از واگذاری شرکتهای دولتی، ۳۰ هزار میلیارد تومان آن مربوط به منابع صندوق توسعه ملی و سههزار میلیارد تومان آن نیز مربوط به سایر منابع است.
4️⃣ از منابع ۹۸ هزار و ۸۴۵ میلیارد تومانی بخش واگذاری داراییهای سرمایهای، ۴۸ هزار و ۲۹۹ میلیارد تومان آن مربوط به منابع نفت و فرآوردههای نفتی، ۴۹ هزار و ۵۴۶ میلیارد تومان مربوط به منابع حاصل از فروش و واگذاری اموال دولتی و هزار میلیارد تومان نیز مربوط به سایر درآمدهاست.
5️⃣ در لایحه بودجه سال جاری نیز این ۱۵ شرکت حدود ۹۵ درصد از بودجه ۱۴۸۳ هزار میلیارد تومانی شرکتهای دولتی را به خود اختصاص دادهاند. بر این اساس کافی است مجلس فقط به دخل و خرج همین ۱۵ شرکت چراغقوه بیندازد تا مشخص شود چرا بازدهی این شرکتها اینقدر پایین است.
6️⃣ از بودجه ۱۴۸۳ هزار میلیارد تومانی شرکتهای دولتی، بانکها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت، ۱۲۴۳ هزار میلیارد تومان آن از منابع درآمدهای شرکتهای دولتی تامین میشود. اما نکته جالبتوجه اینکه طبق اطلاعات مالیات این شرکتها فقط پنج هزار و ۷۸۸ میلیارد تومان است که ۰.۳۹ درصد از کل درآمدهای آنها را تشکیل میدهد.
7️⃣ در بودجه سال آینده نیز بهنظر میرسد با توجه به تجربه سالهای گذشته، رقم ۷۰ هزار میلیاردی بودجه عمرانی محقق نخواهد شد. از آنجاکه درآمد نفتی بودجه حدود ۴۸ هزار و ۲۹۸ میلیارد تومان برآورد شده، با توجه به امکان کسری کل بودجه عمومی، بهنظر میرسد حدود ۲۲ هزار میلیارد تومان از بودجه عمرانی محقق نخواهد شد.
⬅️ بودجه سال آینده ۶ حفره دارد
✅ وحید شقاقیشهری، اقتصاددان و عضو هیاتعلمی دانشگاه خوارزمی تهران در گفتوگو با «فرهیختگان» در تحلیل اعداد و ارقام کلان بودجه سال ۹۹ میگوید: «بودجه سال آینده که امروز از سوی دولت به مجلس ارائه شد، کسری بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی را بهصورت نهفته در دل خود دارد. با نگاهی به اعداد و ارقام کلی بودجه میتوان به ۶ حفره در این بودجه اشاره کرد که این موارد نشان میدهد اصلاح ساختاری بودجه عملا محقق نشده و بودجه سال آینده نیز شبیه به سالهای قبل است که شرایط تحریمی نداشتیم.
1️⃣ مورد اول: انتشار ۸۰ هزار میلیارد تومان اوراق مالی است. بازار اقتصاد ایران کشش این میزان فروش اوراق مالی را ندارد و محقق هم نخواهد شد.
2️⃣ مورد دوم: علاوهبر اوراق مالی، دولت قصد دارد حدود ۴۹ هزار میلیارد تومان از منابع بودجه عمومی را از فروش و واگذاری مالکیت اموال عمومی منقول و غیرمنقول خود به دست بیاورد. در این مورد نیز در تحقق این مقدار فروش اموال دولتی تردید وجود دارد.
3️⃣ مورد سوم: ۱۹۵ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی هم که دولت در بودجه پیشبینی کرده، خوشبینانه است و احتمالا بین ۱۰ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان امکان تحقق نخواهد داشت. به این دلیل که دولت پایه جدید مالیاتی اضافه نکرده و معافیتها هم سر جای خود قرار دارد. لذا با توجه به اینکه اقتصاد ایران امسال در شرایط رکودی است در نتیجه امکان تحقق این درآمد مالیاتی در سال آینده هم محل تردید است.
4️⃣ مورد چهارم: دولت قصد دارد ۳۰ هزار میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی برداشت کند که این موضوع علاوهبر آنکه موجب از کار انداختن هدف اولیه تشکیل صندوق توسعه ملی است، همچنین بهمعنای دستاندازی به منابع بانک مرکزی نیز تفسیر میشود. لذا اینکه دولت قصد دارد ۳۰ هزار میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی برداشت کند بهمعنای آن است که به بانک مرکزی دستور میدهیم ۳۰ هزار میلیارد تومان به حساب صندوق توسعه ملی چاپ کند، بانک مرکزی ذخایر ارزی خود را به ارزش ۳۰ هزار میلیارد تومان افزایش میدهد و به این میزان پول چاپ میکند. در اینجا نهتنها پول به صندوق توسعه ملی اضافه نکردهایم بلکه از آن برداشت هم کردهایم که موضوع عجیبی برای خود من بود، چراکه این چاپ پول با ضریب فزاینده هفتبرابری فعلی، بهمعنی افزایش ۲۱۰ هزار میلیارد تومانی رشد نقدینگی را در پی خواهد داشت. بر این اساس این اقدامات عملا مانع استقلال بانک مرکزی و خود این مساله یکی از بزرگترین چالشهای امسال و سال آینده خواهد بود.
5️⃣ مورد پنجم: دولت ۷۰ هزار میلیارد تومان برای بودجه عمرانی در نظر گرفته است. از آنجا که رئیس سازمان برنامه و بودجه گفته است کل درآمد حاصل از نفت در بودجه را صرف بودجه عمرانی میکنیم، حال این سوال مطرح است که با منابع ۴۸ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده از محل فروش نفت، چگونه بودجه عمرانی ۷۰ هزار میلیارد تومان محقق خواهد شد؟ بهعبارت دیگر، همین دو عدد بهخوبی نشان میدهد این رقم درصورت محقق شدن کل بودجه نفتی، بودجه عمرانی نقدا ۲۲ هزار میلیارد تومان با کسری مواجه خواهیم بود.
6️⃣ مورد ششم: این مورد مربوط به شرکتهای دولتی است. موضوعاتی ازجمله عدم شفافیت در عملکرد، فساد صورتگرفته، هزینههای اضافی آنها و حیاطخلوتبودنشان ازجمله مشکلات شرکتهای دولتی است. این شرکتها باید عملا کمکحال دولت باشند ولی در واقعیت هزینههای آنها بهنحوی بسته میشود که فزاینده است و سودی نصیب دولت نمیشود، در حالی که سود این شرکتها باید بهگونهای باشد که مالیاتی نصیب دولت کند و در بودجه عمومی دولت اضافه شود. شرکتهای دولتی باید هزینههایشان را کاهش میدادند و عملکردشان شفاف میشد، اما مشکل اینجاست که این شرکتها درآمد و هزینههایشان را برابر عنوان میکنند و سودی ندارند که این هم به عدم شفافیت آنها برمیگردد و عملا هزینهزاست. پشت این شرکتهای دولتی فساد و ناکارآمدی است در نتیجه این شرکتها باید سودآور میشدند و از این سود مالیات میدادند اما وقتی با هزینههای فزاینده در شرکتهای دولتی روبهرو میشویم که این هزینهها موجب ناچیزشدن سود شرکتهای دولتی میشود.
⬅️ اصلاحات ساختاری در بودجه ۹۹ شبیه طنز است
✅ بیست سال است که این شعار را میدهیم و قرار بود بودجه باید مبتنیبر مالیات بسته شود و قرار بود نفت را از بودجه کنار بگذاریم و کسری بودجه باید حذف میشد. قرار بود دستدرازی به منابع صندوق توسعه ملی از بین برود و تازه قرار بود امسال ۳۶ درصد از درآمد حاصل از نفت را به صندوق توسعه ملی واریز میکردیم. بودجه سال ۹۹ شبیه لوایح سال گذشته است که تازه ایرادات آن هم بیشتر شده است.