خصوصیات علم و شبه علم/ مجتبی کریم آقایی

1️⃣ علم: نیاز به مشاهده و آزمایش دقیق است تا یک فرضیه را رد یا تایید شود، شواهد متناقض نظریه و قوانین بدقت مطالعه و بررسی می‌شوند.

🔅شبه علم : با یک فرضیه شروع میشود  تنها شواهدی جستجو میشوند که موافق با فرضیه باشند.شواهد متناقض یا چشم پوشی میشوند و یا مخفی و انکار می‌شوند. ایده اصلی تحت هیچ شرایطی کنار گذاشته نمی‌شوند حتی با وجود شواهد متناقض با آن

2️⃣ علم: اساس ان مفاهیم آشکار و الگوهای قابل تکرار در طبیعت است

🔅شبه علم : تمرکز اصلی بروی استثناها خطاها ناهنجاریها و وقایع عجیب است و در ان شک گرایی جایی ندارد

3️⃣ علم: نتایج قابلیت باز تولید دارند در صرت عدم بدست آمدن نتیجه صحیح در هر بار هیچ بهانه جویی مورد قبول نیست.

🔅شبه علم: نتایج دوباره بدست نمی ایند و یا قابل تایید مجدد نیستند . در هر بار آزمایش عدم رسیدن به نتیجه صحیح بهانه جویی می‌شود.

4️⃣ علم: تجربیات شخصی و یا شهود فردی قابل استناد نیست.

🔅شبه علم: در تایید موضوع تکیه بر شواهد و تجربیات شخصی و شهود شخصی است

5️⃣ علم : رابطه منطقی و سازگاری بین اجزای مختلف نظریه علمی برقرار است؛ بطوریکه اگر یک جز تغییر کند باید در تمام مفاهیم مرتبط با ان تغییر ایجاد شود

🔅شبه علم: رابطه منطقی و سازگاری بین اجزای ان وجود ندارد ، هر جز میتواند بدون توجه به اجزای دیگر بطور دلخواه تغییر کند.

6️⃣ علم: استدلال ها بر پایه اطلاعات علمی پذیرفته شده قبلی و یا نتایج آزمایش های موجود است.

🔅شبه علم: استدلال ها بر مبنای بی توجهی به دانسته های قبلی است. از نبود یک توضیح علمی دقیق در پشتیبانی از ایده استفاده می‌شود

7️⃣ علم: استفاده از واژه های کاملا شناخته شده و تعریف شده که در زمینه تحقیقاتی به وفور استفاده می‌شود.

🔅شبه علم: از عبارات ابداعی استفاده می‌شود که تنها به یک زمینه مطالعاتی خاص اشاره می‌کند

8️⃣علم: تنها با وجود شواهد قانع کننده ارایه می‌شود ویا استدلال های منطقی و ریاضی کافی

🔅شبه علم: سعی بر قانع کردن بر مبنای سازگاری با احساسات، هیجانات، ایمان و یا بدبینی به واقعیات پذیرفته شده

9️⃣ علم: به دقت مورد بازبینی قرار می‌گیرد. گزارش دقیق برای اجتماع علمی نوشته می‌شود که توسط متخصصین بررسی شود.

🔅شبه علم: بازبینی وجود ندارد. گزارش ان به عموم ارایه می‌شود بدون اینکه صحت ان تایید یا رد شود

🔟 علم: روند بهبود، با گذشت زمان اطلاعات بهتر آشکار می‌شود و دانش ما افزایش می‌یابد.

🔅شبه علم : در همان سطح باقی می‌ماند با گذشت زمان چیز جدیدی آشکار نمی‌شود.

علم و شبه علم

◻️جهش ارزی باعث تورم می‌شود یا رشد نقدینگی؟ اگر رشد نقدینگی علت تورم است پس چرا جهش تورمی همواره در پی شوک ارزی اتفاق می‌افتد؟ ارزش پول ملی را افزایش نرخ دلار تضعیف می‌کند یا سیاستگذاران پولی؟

◻️اقتصاد آزاد ساخته و پرداخته سرمایه‌داران است یا اینکه سرمایه‌داران گرایش به اقتصاد رفاقتی دارند؟ دست نامرئی بازار در ایران کار می‌کند یا نمی‌کند؟ عدالت مقدم است یا رشد اقتصادی؟ توسعه سیاسی مقدم است یا توسعه اقتصادی؟

◻️ قیمت‌گذاری دستوری کالا‌ها به نفع مردم تمام می‌شود یا به نفع انحصارگران؟ هم‌پیمانان رانت‌خواران چه کسانی هستند؟ آدرس کسانی که اقتصاد ایران را درگیر شوک‌های بی‌امان کرده‌اند، کجاست؟

◻️گروه‌های فشار در اقتصاد چه ویژگی‌هایی دارند؟ تجارت از سیاست جداست یا اینکه سیاستمدار و سیاستگذار هم می‌توانند بنگاه‌داری کنند؟ مشکلات اقتصاد ایران ریشه در بحران مدیریتی دارد یا بحران فکری؟

◻️مناظره‌های اخیر نشان داد که پاسخ نادرست به این پرسش‌ها در اقتصاد ایران رواج بیشتری از پاسخ درست به ویژه در بین سیاستگذاران و مشاوران آنان دارد. پرسش‌های مهم هم پاسخ علمی دارند هم پاسخ غیرعلمی. اما مشکل آنجاست که پاسخ غیرعلمی همواره رنگ و لعابی علمی دارد و به سادگی از پاسخ علمی قابل تشخیص نیست. منبع اصلی این نوع پاسخ‌ها را باید در ایدئولوژی و شبه‌علم جست‌وجو کرد.

◻️مصیبت شبه‌علم صرفا محدود به این نیست که تاج کشف حقیقت را بر سر ایدئولوژی می‌گذارد بلکه پیامد مخرب آن در نسخه‌های استخراج شده از پاسخ‌های غلط ظهور می‌کند که برای مشکلات اقتصادی تجویز می‌شود و مشکلات مضاعف و تسلسل‌واری را بر سر مردم آوار می‌کند.

◻️ایدئولوژی همان «آگاهی کاذب» است که تفاوت معناداری با شناخت علمی دارد. شناخت علمی همواره در مسیر اصلاح و تکامل است چرا که مبنای شناخت علمی، استدلال عقلی است و استدلال‌های ضعیف‌تر در مقابل استدلال‌های قوی‌تر به تدریج و در طول زمان رنگ می‌بازند تا مرزهای علم وسیع‌تر شود. اما ایدئولوژی، شناخت‌های کاذب و ناقص را در بسته‌های کشف حقیقت عرضه می‌کند که هیچ نقدی را برنمی‌تابد و به جای استدلال در مقابل نقدهای وارده، انگیزه و نیت ناقدان را زیر سؤال می‌برد.

 ◻️پاسخ‌های شبه‌علمی به مسائل مهم اقتصادی همراه با نسخه‌های شبه‌علمی باعث غلطیدن اقتصاد ایران در چرخه‌ای مخرب شده است که تنها راه خروج از این چرخه باطل را باید در پاسخ‌های علمی جست‌وجو کرد.