مصائب اقتصاد ایران

️   در طول دهه ها سیاستگذاری اقتصادی در ایران، سیاستهایی اعمال شد که آثار مخربی را بر اقتصاد و بنیه تولید در ایران گذاشت. مصائب اقتصاد ایران باید ملحوظ نظر اساتید اقتصاد در تحلیلها و سیاستگذار در سیاستهای اقتصادی قرار گیرد، تا اصلاحات اقتصادی پدید آید:

🔹 فقدان سیاست پولی اصولی و عدم استقلال بانک مرکزی موجب تحمیل سیاستهای پوپولیستی بر اقتصاد شده و گسترش نقدینگی بیش از تولید بدنبال داشته است.

🔹 قیمت گذاری دستوری  و پایین تر از بازار، که موجب ایجاد رانت شده و مخرب تولید است

🔹 عدم توجه به افزایش بهره وری و فناوری بهینه در تولید

🔹 عدم پایبندی به یک برنامه بلندمدت توسعه اقتصادی و تبعیت از روزمرگی و سیاست زدگی، که عدم توسعه را بدنبال داشته است.

🔹نبود سیاست ارزی مناسب و بهینه، و وجود چند نرخی ارز که علاوه بر ایجاد رانت، موجب اختلال در تجارت شده است.

🔹  فضای نامطلوب کسب و کار، و وجود قوانین متعدد و بعضا متضاد که مانع ایجاد کسب و کار و تولید هست.

 🔹حرف درمانی توسط سیاستگذار که تاثیری نامطلوب بر پارامترهای اقتصادی دارد، و این امر موجب تضعیف  بنیه اعتماد و سرمایه اجتماعی میان سیاستگذار و مردم شده است.

🔹ساختار نامطلوب بودجه و ضد توسعه ای بودن آن، همراه با بودجه های موازی و ناکارآمد که بودجه جاری را بر عمرانی غالب کرده است  

🔹تاسی جستن به رفتار پوپولیستی  که موجب اتلاف منابع و فشار بر نقدینگی و تورم شده است

🔹نبود دیپلماسی فعال اقتصادی و تاثیر پذیری اقتصادی از عوامل غیراقتصادی، بویژه سیاست زدگی اقتصاد

🔹نبود تعامل معقول با دنیای خارج در راستای برنامه توسعه و گسترش فناوری و تکنولوژی مورد نیاز برنامه توسعه

🔹نبود روابط دیپلماتیک گسترده با جهان و روابط ضعیف و پرتنش با همسایگان که موجب گسترش تحریمها و محدودیت رشد اقتصادی شده است

🔹نبود تعامل بین اساتید و اهل خبره اقتصاد با سیاستگذار در عمل، که برای تمشیت امور اقتصادی موجب اخذ تصمیمات اقتصادی ضعیف ضد رشد و توسعه شده است.

🔹نبود سرمایه گذاری داخلی و خارجی، خروج سرمایه و نخبگان علمی و تجاری و اقتصادی از کشور.

🔹بالاخره وجود  تورم ساختاری مزمن، گسترش فقر، تحریمها و گسترش نااطمینانی اقتصاد، کسری بودجه شدید و بخش عمومی ناکارآ، نبود فرهنگ صحیح در جامعه در خصوص کارآفرین و سرمایه گذار و ...

درسهایی از راهبرد چراغ‌خاموش چین برای ایران

▪️هر نظام تصمیم گیری دارای بخشی، همانند کورتکس پیشانی مغز می باشد.کورتکس بخشی در مغز است که مسئول رفتارهای ارادی ماست.کورتکس کار پشتیبانی از مغز را بر عهده دارد و به ما کمک می‌کند تا کارهای دشوارتر، که نیاز به تصمیم‌گیری و اراده دارند، را انجام دهیم و شامل ساختاری سه گانه است.قسمت بالای سمت چپ مسئول انجام دادن کارهای سخت است. سمت راست کورتکس به ما کمک می ‌کند تا از انجام بعضی از کارها خودداری کنیم.بخش سوم خواسته‌های ما را دنبال می‌کند.عیار راستین بخش کورتکس سیاست سازی یا همان بخش تصمیم گیرنده ی هر نظام سیاسی، در لحظات حساسی چون تصمیم درباره ی نوع چینش اولویت های سیاست خارجی محک می خورد.

▪️راهبرد چین در دهه ی پنجاه تا نود میلادی تحت اندیشه های افرادی چون چوئن لای و معاونش دن شیائوپینگ، نه تنها منجر به زمین گیر شدن، منزوی شدن و بازماندن چین از توسعه و هدر رفت انرژی اش در ستیزه با بازیگران جهانی آن دوره یعنی شوروی، ایالات متحده و ژاپن نشد؛ که چین عصر چوئن لای «...یک دشمن را متعادل کرد (شوروی)، با دیگری دوست شد تا از آن بهره گیرد (آمریکا)، سومی در همسایگی را هم سرجای خودش نشاند (ژاپن) ». چوئن لای می دانست راهبرد مائو در حکمرانی همانند راندن اسبی مرده است و بهترین استراتژی، پیاده شدن از آن است. علی رغم بنیاد متفاوت جهان بینی چوئن لای با مائو، او با آرامی و هوشمندانه به شدت مواظب بود تا فضای سیاست در چین مائو به سوی قطبی شدن پیش نرود. شهرت چینی ها در اندیشیدن در بعد کلان و به صورت راهبردی اندیشیدن است. چین در آن دوران حیاتی و سرنوشت ساز نه تنها در مارپیچ مرگ زنده ماند بلکه با اتکا به خود و تنوع در روابط خارجی توانست در فاصله ی سال های شصت تا هشتاد میلادی به موازنه سازی دست زند، واقعیت های بین المللی را درک نماید و به تطابق خود با تحولات جدید سیاست بین الملل دست یابد. بی گمان باید گفت: راهبرد حرکت با چراغ خاموش شیائوپینگ بستر و زمینه ای برای برآمدن هیولای زرد در سده ی بیست و یک بود. چین عصر شیائو پینگ به جای صرف انرژی و فرسوده شدن در تلاش برای برانداختن نظم جهانی، از راهبرد سواری مفت از نظم آمریکایی بهره برد و پیامد آن خردگرایی چیزی نبود مگر گام برداشتن به سوی توسعه بدون حساس نمودن بازیگران نیرومند دیگر. امروز اگر شی جین پینگ می تواند ابر راهبرد دوگامی کشورش را به سوی هدف بزرگ که همان قدرت ترکیبی نرم و سخت چینی در قالب ارائه ی مدل چینی و راه حل چینی به جهان - که ریشه در «استثناگرایی چینی» و ایده ی مدل پادشاهان میانی چین باستان و واقعیت قدرت اقتصادی-سیاسی- نظامی سده ی بیبست و یکمی آن کشور دارد- اعلام نماید، بی گمان نه حاصل و میوه ی هیاهو و بلوف زنی سیاسی که محصول و فراورده ی راهبرد چراغ خاموش شیائوپینگ ها و چوئن لای ها است

▪️بخش کورتکس سیاست در ایران باید با باز مرور هنجارهای بین الاذهانی درونی و بیرونی مان دست به افق گشایی بزند و سیاست خارجی متناسب با چالش های سده بیست و یکم پی افکند. برخی از واقعیت هایی که سیاست خارجی ایران می تواند بر بستر آن شکل گیرد عبارتند از: توجه به قرارگیری ایران در تلاقی محورهای تولید و مصرف نفت و گاز درجهان؛ شامل محورهای شمال-جنوب و محور شرق به غرب؛ از یک سو ایران در مرکز و قلب دو مسیرمهم انرژی خلیج فارس و آسیای مرکزی قرار دارد و از سوی دیگر برخوردار از موقعیت ممتاز به عنوان بسترعبور لوله های نفت و گاز به شرق و غرب . برآیند این ویژگی های جغرافیایی که شامل برخورداری از موقعیت های راهبردی دریایی، زمینی و تنگه ای است، در کنار داشتن جمعیت جوان که نیازمند کارآفرینی، برخورداری از آموزش و توسعه و رفاه می باشد و سایر مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و.... همگی می طلبند تا سیاست خارجی ایران اقتصاد محورتر و برون گراتر باشد. هدف بزرگ و حیاتی توسعه- که کارآمدترین و خردمندانه ترین مکانیزم برای چیرگی بر فقر و جذب سرمایه است- تنها در پرتو پیوند خوردن هدفمندانه با اقتصاد در هم تنیده ی جهانی می باشد.

▪️در موقعیت فشار حداکثری ترامپ و دوره ی پر چالش پیش روی ریاست جمهوری جو بایدن- بازیگران بخش کورتکس سیاست سازی در ایران می توانند با ارزیابی درست از شرایط پیش رو، بهینه ترین سیاست هایی که در راستای منافع اقتصاد محور کشور باشد را پردازش و اتخاذ نماید. آیا مخاطب سان تزو ،استراتژیست چین باستان و نویسنده ی کتاب هنر جنگ، هنگامی که گفت: دشمن را بشناسید و خودتان را هم بشناسید.....وقتی دشمن را نشناسید و خودتان را بشناسید، شانس شکست و پیروزی شما مساوی است..... تصمیم گیرندگان نظام های سیاسی کشورهایی چون ایران می باشند؟

سقوط بسیار شدید ذخایر ارزی ایران به روایت صندوق بین‌المللی پول

صندوق بین‌المللی پول درگزارش خود از وضعیت کشورهای خاورمیانه می‌گوید ذخایر ارزی قابل دسترس ایران در سال 2018 حدود 121 میلیارد دلار بود، اما سال گذشته به 12 میلیارد دلار سقوط کرد و امسال به 8.8 میلیارد دلار کاهش خواهد یافت!!!

در تازه‌ترین گزارش این نهاد بین‌المللی پولی که سه شنبه ۲۹ مهرماه در سایت آن منتشر شد، آمارهای ذخایر ارزی، تنها منابعی را شامل می‌شود که در دسترس دولت است. بدین ترتیب، منابع مسدود شده ایران در خارج در آمارهای صندوق بین‌المللی پول محاسبه نشده است.

در گزارش پیشین صندوق بین‌المللی پول که اوایل بهار منتشر شده بود، منابع ارزی مسدود شده ایران در خارج نیز محاسبه شده بود و کل ذخایر ارزی ایران ۸۵ میلیارد دلار برآورد شده بود که تقریبا ۱۹ میلیارد دلار کمتر از سال ۲۰۱۹ بود و انتظار می‌رفت در سال آینده این رقم به ۶۹ میلیارد دلار افت کند. بخش عمده‌ای از این ذخایر در خارج قرار دارد.

در گزارش جدید گفته نمی‌شود کل ذخایر ارزی داخلی و خارجی، از جمله منابع مسدود شده ایران چقدر است، اما افت ذخایر ارزی قابل دسترس برای ایران به ۸.۸ میلیارد دلار نشان می‌دهد که کشور با بحران ارزی مواجه است.

صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده صادرات نفتی، غیرنفتی و خدمات ایران روی‌هم‌رفته در سال جاری میلادی به ۵۲.۷ میلیارد دلار برسد. این رقم در سال ۲۰۱۸ بیش از ۱۰۳ میلیارد دلار بود.

بخش عمده افت صادرات ایران مربوط به سقوط صادرات نفت خام کشور است.

این نهاد بین‌المللی می‌گوید هم تولید ناخالص داخلی نفتی و هم غیرنفتی ایران در سال جاری به شدت کاهش خواهد یافت.

بر اساس این گزارش، انتظار می‌رود تولید ناخالص داخلی نفتی کشور در سال جاری حدود ۸.۵ درصد و تولید ناخالص داخلی غیرنفتی کشور ۴.۵ درصد نسبت به سال گذشته کاهش یابد. در مجموع کل اقتصاد ایران ۵ درصد نسبت به سال گذشته کوچکتر خواهد شد.

برای سومین سال متوالی است که ایران با رشد منفی اقتصادی مواجه است. طی سه سال گذشته، بنابر ارزیابی صندوق بین‌المللی پول، اقتصاد ایران روی‌هم‌رفته نزدیک ۱۷ درصد کوچکتر شده است.

البته ارزیابی این نهاد بین‌المللی بر این پیش‌شرط استوار است که ایران بتواند در سال جاری روزانه نیم میلیون بشکه صادرات نفت خام داشته باشد، در حالی که آمارهای شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها نشان می‌دهد ایران تاکنون روزانه حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار بشکه توانسته صادرات نفت داشته باشد و دقیقا معلوم نیست آیا ایران پول نفت صادراتی خود را توانسته دریافت کند یا نه.

برای نمونه بر اساس آمارهای گمرکی چین، این کشور طی ۷ ماه سال جاری میلادی روزانه ۷۷ هزار بشکه نفت از ایران خریده است. البته بر اساس آمارهای شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها، مانند کپلر و تانکر ترکرز، تقریبا به همین میزان نفت نیز ایران به‌صورت پنهانی و تحت نام نفت اندونزی و مالزی به چین فروخته است.

از طرفی ایران بدهی ۵ میلیارد دلاری خود به شرکتهای «سی‌ان‌پی‌سی» و «ساینوپک» چین از بابت توسعه میادین یادآوردان و آزادگان را از طریق تحویل نفت تسویه می‌کند و معلوم نیست چه میزان از نفت صادر شده ایران به چین برای پاک کردن بدهی ایران به شرکتهای نفت چینی بوده است.

بر اساس پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول، انتظار می‌رود کسری بودجه کل ایران در سال جاری میلادی معادل ۹.۶ درصد از کل تولید ناخالص داخلی، یعنی حدود ۵۸ میلیارد دلار باشد.

همچنین انتظار می‌رود بدهی خالص دولت در سال جاری به ۴۴ درصد تولید ناخالص داخلی، یعنی حدود ۲۵۸ میلیارد دلار اوج بگیرد.

در سال ۲۰۱۸، بدهی خالص دولت زیر ۲۷ درصد تولید ناخالص داخلی بود و نشان می‌دهد طی دو سال که از تحریم‌ها می‌گذرد، بدهی خالص دولت اوج گرفته است.